การวิจัยในชั้นเรียน
การจัดสภาพแวดล้อมและกิจกรรมห้องเรียนเพื่อการเรียนรู้สำหรับเด็กปฐมวัย
สำหรับกลุ่มครูโรงเรียน จังหวัดปราจีนบุรี
โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ) ระดับชั้นปฐมวัยปีที่ 1 – 2
คำชี้แจง : ให้คุณครู และกรอกข้อมูลให้สมบูรณ์
1. สภาพปัญหาที่พบในชั้นเรียน
การจัดสภาพแวดล้อมสำหรับเด็กปฐมวัย มีจุมมุ่งหมายเพื่อกระตุ้นให้เด็กเกิดการเรียนรู้ และได้รับประสบการณ์ตรงจากการอยู่ร่วมกัน ส่งเสริมความเป็นอิสระ การตัดสินใจ ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ รู้จักการควบคุมตนเอง รวมถึงการค้นพบโดยการเล่น นอกจากนั้นยังมุ่งเน้นให้เด็กมีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดี มีความสนุกสนาน และปลอดภัย
การจัดสภาพแวดล้อมสำหรับเด็กปฐมวัยควรมีพื้นที่สำหรับศูนย์การเรียน หรือมุมต่างๆ ทั้งนี้เด็กเรียนรู้ได้ดีที่สุดผ่านการมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมรอบตัว ศูนย์การเรียนรู้หรือมุมต่างๆจึงควรเกี่ยวพันกับประสบการณ์ตรง และวัสดุอุปกรณ์ที่หลากหลาย มีความสัมพันธ์กับหน่วยการเรียน และเปิดโอกาสให้เด็กทำงานเป็นรายบุคคลและรายกลุ่ม
อย่างไรก็ตามจากการสังเกตชั้นเรียน พบว่ามีปัญหาบางประการที่ทำให้การจัดสภาพแวดล้อมไม่สอดคล้องกับจุดมุ่งหมายและหลักการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัยที่พอสรุปได้ดังนี้
ด้านการจัดสภาพแวดล้อม
1. อาคารเรียนมีขนาดเล็กไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียนสถานที่คับแคบไม่สามารถจัดมุมประสบการณ์ในห้องเรียนได้
2. อาคารเรียนภายนอกตรงกลางอาคารไม่มีหลังคาเวลาฝนตกทำให้น้ำสาดเข้ามาหน้าห้องไม่สามารถวางของหรือจัดเก็บอุปกรณ์ต่างๆได้
3. พื้นที่ใช้สอยภายในห้องเรียนมีน้อย ไม่สามารถจัดมุมกิจกรรมหรือมุมประสบการณ์ต่างๆได้
4. ห้องเรียนมีกระจกรอบด้านเมื่อจัดกิจกรรมการสอนทำให้เกิดเสียงสะท้อนภายในห้องเรียน
5. ขาดวัสดุอุปกรณ์เช่น ชั้นวางของ เครื่องเล่นตามมุมต่างๆ
ด้านเด็ก
1. นักเรียนมีวุฒิภาวะต่างกัน มีความพร้อมแต่ละด้านช้า เร็วต่างกันในการจัดกิจกรรมจำเป็นต้องจัดให้เหมาะกับเด็กแต่ละคนทำให้การจัดกิจกรรมบางอย่างไม่บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้
2. นักเรียนมีพื้นฐานครอบครัวที่ต่างกัน บางคนมีนิสัยชอบหยิบของของผู้อื่น
3. นักเรียนสามารถทำกิจกรรมต่างๆได้แต่ขาดความคิดสร้างสรรค์และการใช้เหตุผลและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
ด้านการจัดการเรียนการสอนของครู
1. ครูบางท่านไม่ได้จบสาขาการศึกษาปฐมวัยโดยตรง
2. ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนบางครั้งยังไม่หลากหลายกิจกรรมไม่เหมาะกับเด็ก
3. ครูไม่ได้จัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรมเพื่อพัฒนาผู้เรียน
4. ขาดสื่อ อุปกรณ์การเรียนการสอน
ด้านอื่น
1. นโยบายของโรงเรียนเน้นการจัดการเรียนการสอนให้เด็กอ่านออกเขียนได้ ซึ่งไม่ตรงกับหลักการสอนในระดับปฐมวัยที่เน้นการจัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม เพื่อพัฒนาผู้เรียนทั้ง 4 ด้าน
2. ขาดการนิเทศติดตามอย่างต่อเนื่อง
2. สาเหตุ
เมื่อได้วิเคราะห์สภาพปัญหาที่พบในชั้นเรียน เห็นว่าสภาพปัญหาดังกล่าวมีสาเหตุมาจากหลายประการ ดังนี้
จากสภาพแวดล้อมใน/นอกห้องเรียน อาคารเรียนมีขนาดเล็กไม่เพียงพอกับจำนวนนักเรียนสถานที่คับแคบไม่สามารถจัดมุมประสบการณ์ทั้งในและนอกห้องเรียนได้
จากการจัดการเรียนการสอน/ตัวครู ขาดสื่อ อุปกรณ์การเรียนการสอนและการจัดกิจกรรมที่หลากหลาย
จากตัวเด็ก นักเรียนสามารถทำกิจกรรมต่างๆได้แต่ขาดความคิดสร้างสรรค์และการใช้เหตุผลและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ ขาดคุณธรรม จริยธรรม
อื่นๆ นโยบายของโรงเรียนเน้นการจัดการเรียนการสอนให้เด็กอ่านออกเขียนได้ ซึ่งไม่ตรงกับหลักการสอนในระดับปฐมวัยที่เน้นการจัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม เพื่อพัฒนาผู้เรียนทั้ง 4 ด้าน
3. แนวทางการแก้ไข
ด้านสภาพแวดล้อม
1. จัดทำโครงการเสนอผู้บริหารในการปรับปรุงอาคารเรียนโดยทำหลังคาและจัดมุมประสบการณ์พื้นฐาน 13 มุม ภายในอาคารปฐมวัย
ด้านการจัดการเรียนการสอน/ตัวครู
1. จัดทำสื่อ อุปกรณ์ในการเรียนการสอนเพิ่มขึ้น
2. จัดกิจกรรมที่เน้นด้านคุณธรรม จริยธรรม
3. จัดกิจกรรมต่างๆส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ การใช้เหตุผลและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ โดยผ่านกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม
ด้านอื่นๆ
1. ร่วมประชุมวางแผนงานกำหนดนโยบายของโรงเรียนเกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนในระดับปฐมวัยที่เน้นการจัดกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม เพื่อพัฒนาผู้เรียนทั้ง 4 ด้าน
4. ภาพความสำเร็จที่ครูอยากเห็นในตัวเด็ก (ตัวบ่งชี้ความสำเร็จ)
พัฒนาการด้านร่างกาย
นักเรียนสามารถพัฒนากล้ามเนื้อใหญ่ ให้มีความแข็งแรงสามารถเคลื่อนไหวคล่องแคล่วและการใช้อวัยวะต่างๆ ในการทำกิจกรรมได้ดี และพัฒนาความแข็งแรงของกล้ามเนื้อเล็ก การประสานสัมพันธ์ระหว่างมือและตา สามารถช่วยเหลือตนเองในการแต่งกาย หยิบจับช้อนส้อม ใช้อุปกรณ์ต่างๆได้ดี
พัฒนาการทางสติปัญญา
นักเรียนสามารถพัฒนาความคิดรวบยอด สังเกต จำแนก เปรียบเทียบ จัดหมวดหมู่ เรียงลำดับเหตุการณ์ รู้จักแก้ปัญหามีโอกาส สามารถใช้ภาษาสื่อสาร ถ่ายทอดความรู้สึก ความนึกคิด ความรู้ความเข้าใจในสิ่งต่างๆ สามารถพัฒนาความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ได้ถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกและเห็นความสวยงามของ สิ่งต่างๆ รอบตัว
พัฒนาการทางอารมณ์/สังคม
นักเรียนมีความรู้สึกที่ดีต่อตนเองและผู้อื่น มีความเชื่อมั่น กล้าแสดงออก มีวินัยในตนเอง รับผิดชอบ ซื่อสัตย์ ประหยัด เมตตากรุณา เอื้อเฟื้อ แบ่งปัน มีมารยาทและปฏิบัติตนตามวัฒนธรรมไทยและศาสนาที่นับถือ อีกทั้งมีลักษณะนิสัยที่ดี แสดงออกอย่างเหมาะสมและอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข ช่วยเหลือตนเองในการทำกิจวัตรประจำวัน มีนิสัยรักการทำงาน รู้จักระมัดระวังความปลอดภัยของตนเองและผู้อื่น
5. เลือกแนวทางการแก้ไขและตัวบ่งชี้ความสำเร็จที่ครูสนใจมากที่สุด คือ
การจัดกิจกรรมต่างๆส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ การใช้เหตุผลและการคิดอย่างมี
วิจารณญาณ โดยผ่านกิจกรรมหลัก 6 กิจกรรม
6. ชื่องานวิจัยในชั้นเรียน (จุดมุ่งหมาย , ตัวแปร , กลุ่มศึกษา)
1. ชื่อวิจัย
รายงานผลการใช้คู่มือแนวการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามหลักBBL(Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ)
2. จุดมุ่งหมาย
1. เพื่อเปรียบเทียบการคิดเชิงเหตุผลของนักเรียนระดับปฐมวัยก่อนและหลังการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย
2. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนระดับปฐมวัยที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย
3. ตัวแปร
ตัวแปรที่ศึกษาแยกเป็น 2 ประเภท คือ
3.1 ตัวแปรอิสระ ได้แก่ การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์
3.2 ตัวแปรตาม ได้แก่ ความสามารถในการคิดเชิงเหตุผล 4 ด้าน ประกอบด้วย
3.2.1 ด้านการเปรียบเทียบ
3.2.2 ด้านการจัดประเภท
3.2.3 ด้านการหาส่วนที่หายไปของภาพ
3.2.4 ด้านอุปมาอุปไมย
7. ขอบเขตการวิจัย
7.1 กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นอนุบาลปีที่ 2/5 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552
7.2 ตัวแปรต้น
การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์
7.3 ตัวแปรตาม
ความสามารถในการคิดเชิงเหตุผล 4 ด้าน ประกอบด้วย
1 ด้านการเปรียบเทียบ
2 ด้านการจัดประเภท
3 ด้านการหาส่วนที่หายไปของภาพ
4 ด้านอุปมาอุปไมย
7.4 เวลา / สถานที่
ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552 โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ)
7.5 ประเด็นที่ศึกษา / เนื้อหาที่ใช้
การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย เป็นเนื้อหาในการสร้างกิจกรรมจากหลักสูตรปฐมวัย พุทธศักราช 2546 และหลักสูตรการเรียนรู้แบบ Brain-based Learningสำหรับเด็กปฐมวัย พ.ศ.2549 ซึ่งเป็นการจัดกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ให้เด็กจินตนาการออกมาเป็นภาพผ่านการทดลองศิลปะและการสร้างงานศิลปะจากวัฒนธรรมท้องถิ่น
8. นิยามศัพท์เฉพาะ/ คำสำคัญ
1. เด็กปฐมวัย หมายถึง เด็กชาย – หญิง อายุ 5 – 6 ปี ที่กำลังศึกษาอยู่ในชั้นอนุบาลปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2552 โรงเรียนเทศบาล ๔ (อุดมวิทย์สมใจ) สังกัดกองการศึกษา เทศบาลเมืองปราจีนบุรี
2. คู่มือการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBLด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย หมายถึง หนังสือที่แต่งขึ้นเพื่อใช้ประกอบการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ซึ่งเป็นกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้เด็กได้เลือกทำอย่างเสรี โดยให้ครูจัดปรับตามความเหมาะสมของสภาพท้องถิ่นโดยการนำเศษวัสดุและวัสดุธรรมชาติที่สามารถหาได้ในท้องถิ่นตลอดจนการใช้สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ มาผสมผสานจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย ให้สอดคล้องกับพัฒนาการของเด็กและสอดคล้องกับหน่วยการเรียนในแต่ละสัปดาห์ โดยจัดกิจกรรมให้เด็กเป็นรายบุคคลและเป็นกลุ่ม
การจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย นี้ จัดขึ้นในช่วงกิจกรรมสร้างสรรค์ของแต่ละวัน วันละ 40 นาที ตามแผนการจัดประสบการณ์ ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอน คือ
1. ขั้นนำ ครูแนะนำชื่อกิจกรรมและวัสดุอุปกรณ์ในการทำกิจกรรม
2. ขั้นดำเนินกิจกรรม เด็กลงมือทำกิจกรรมตามความคิดและจินตนาการของตนเองอย่างอิสระ
3. ขั้นสรุป ครูและเด็กพูดคุยสนทนาเกี่ยวกับกิจกรรมและเล่าผลงานของตนเอง
3. การคิดเชิงเหตุผล หมายถึง เป็นความคิดทางสมองที่เกิดขึ้นภายใน โดยอาศัยหลักการหรือข้อมูลที่ถูกต้องเป็นเหตุเป็นผลจากประสบการณ์เดิมและประสบการณ์ใหม่มาสนับสนุนเพื่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสิ่งต่างๆใช้ในการตัดสินใจและหาคำตอบในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง สามารถนำมาเชื่อมโยงเรื่องราวต่างๆเข้าด้วยกันและใช้เป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาได้อย่างสร้างสรรค์ ซึ่งนำไปสู่กระบวนการคิดเชิงเหตุผลในการศึกษาครั้งนี้ จำแนกการคิดเชิงเหตุผลออกเป็น 4 ด้าน คือ
3.1 ด้านการเปรียบเทียบ หมายถึง ความสามารถในการคิดพิจารณาถึงความแตกต่างของสิ่งของต่างๆตามรูปร่าง รูปทรง ขนาด ทิศทาง ประเภท ที่มีลักษณะแตกต่างกัน
3.2 ด้านการจัดประเภท หมายถึง ความสามารถในการคิดพิจารณาถึงความเหมือนกันเพื่อจัดแยกของสิ่งต่างๆตามประเภทที่จัดอยู่ในพวกเดียวกันกับภาพที่กำหนดให้
3.3 ด้านการหาส่วนที่หายไปของภาพ หมายถึง ความสามารถในการคิดพิจารณาถึงส่วนของภาพที่หายไปว่ามีลักษณะอย่างไรตามภาพที่กำหนดให้
3.4 ด้านอุปมาอุปไมย หมายถึง ความสามารถในการคิดหาความสัมพันธ์ของภาพในคู่แรกเพื่อหาคำตอบกับคู่ที่สองที่มีความสัมพันธ์สอดคล้องกับคู่แรก
การคิดเชิงเหตุผลทั้ง 4 ด้าน สามารถวัดได้จากแบบทดสอบวัด
ความสามารถในการคิดเชิงเหตุผลที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น
4. ความพึงพอใจ หมายถึง ความรู้สึกชื่นชอบหรือพอใจในการจัดการเรียนรู้ตามหลัก BBL (Brain-based Learning) ด้านศิลปะและการสร้างสรรค์เพื่อพัฒนากระบวนการคิดเชิงเหตุผลของเด็กปฐมวัย ผู้เรียนเต็มใจและกระตือรือร้นที่จะปฏิบัติกิจกรรมและต้องการปฏิบัติกิจกรรมนั้นๆอย่างต่อเนื่อง
9. วิธีดำเนินการวิจัย
9.1 ขั้นเตรียม : จัดเตรียมสภาพแวดล้อมที่ต้องการศึกษา , เตรียมเครื่องมือรวบรวมข้อมูล
9.2 ขั้นดำเนินการ/รวบรวมข้อมูล : สังเกต บันทึกพฤติกรรมเด็ก ประเมินเด็ก
9.3 ขั้นวิเคราะห์ข้อมูล : นำผลการบันทึกมาวิเคราะห์และสรุปผลการศึกษา
10. แผนการปฏิบัติงาน
|
เดือนที่ 1
|
จัดเตรียมสภาพแวดล้อมที่ต้องการศึกษา , เตรียมเครื่องมือรวบรวมข้อมูล สังเกต บันทึกพฤติกรรมเด็ก ประเมินเด็กก่อนทำกิจกรรม
|
|
เดือนที่ 2
|
จัดทำคู่มือแนวการจัดกิจกรรม แบบประเมิน และให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบเครื่องมือ
|
|
เดือนที่ 3
|
ดำเนินกิจกรรมในช่วงการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ บันทึกข้อมูล
|
|
เดือนที่ 4
|
นำผลการบันทึกมาวิเคราะห์ ประเมินและสรุปผลการศึกษา
|
11. เอกสารงานหรืองานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
1. หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2546
1.1 แนวคิดเกี่ยวกับการจัดการศึกษาปฐมวัย
1.2 ความสำคัญของการจัดการศึกษาระดับปฐมวัย
1.3 หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2546
2. หลักสูตรการเรียนรู้แบบ Brain-based Learning สำหรับเด็กปฐมวัย พ.ศ.2549
2.1 หลักการจัดการศึกษาปฐมวัยแบบ Brain-based Learning
2.2 แนวทางการจัดการเรียนรู้เด็กปฐมวัย แบบ Brain-based Learning
3. เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการคิดเชิงเหตุผล
3.1 ความหมายของการคิด
3.2 ทฤษฎีพัฒนาการคิด
3.3 ความหมายของการคิดเชิงเหตุผล
3.4 ความสำคัญของการคิดเชิงเหตุผล
3.5 ลักษณะการคิดเชิงเหตุผล
3.6 แนวทางการส่งเสริมการคิดเชิงเหตุผล
4. เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวกับศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL
4.1 ความหมายของกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL
4.2 ความสำคัญของกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL
4.3 ประโยชน์ของการจัดกิจกรรมศิลปะและการสร้างสรรค์ตามหลัก BBL
ค้นหาทุกอย่างในเว็บครูบ้านนอก :
