ปัจจุบันสังคมโลกเปลี่ยนแปลงไป ความเจริญก้าวหน้าทำให้มนุษย์ต้องปรับตัวให้ทันกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง และการจัดการเรียนรู้ ครูผู้สอนต้องคำนึงถึงผู้เรียนเป็นสำคัญ (พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551) ครูผู้สอนต้องคิดหาวิธีการที่จะสร้างประสบการณ์การเรียนรู้ให้กับนักเรียนให้ได้ลงมือปฏิบัติจริง มีการสืบเสาะหาความรู้ เพื่อพัฒนาทักษะการคิด ซึ่งจะทำให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้จากประสบการณ์โดยตรง รูปแบบการสอนแบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) เป็นรูปแบบการสอนหนึ่งที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยวิธีการแบบสืบเสาะหาความรู้จนสามารถสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง และสามารถพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์ของนักเรียน การศึกษาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) เพื่อพัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) ให้มีประสิทธิภาพ ตามเกณฑ์ 80/80 2) เพื่อหาดัชนีประสิทธิผลของแผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) ที่พัฒนาขึ้น และ 3) เพื่อเปรียบเทียบคะแนนความสามารถในการคิดวิเคราะห์ คะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โดยใช้กิจกรรมการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) ระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียน กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ ได้แก่ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โรงเรียนแท่นศิลาทิพย์ศึกษา องค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น สังกัดกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย จำนวน 28 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษามี 3 ชนิด ได้แก่ 1) แผนการจัดการเรียนรู้โดยใช้รูปแบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 2) แบบทดสอบวัดความสามารถในการคิดวิเคราะห์ จำนวน 30 ข้อ และ 3) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน จำนวน 40 ข้อ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการศึกษาปรากฏดังนี้
1. แผนการจัดการเรียนรู้ เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โดยการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) มีประสิทธิภาพ 83.25/82.54 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ ที่กำหนด
2. ดัชนีประสิทธิผลของแผนการจัดการเรียนรู้ เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โดยการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) เท่ากับ 0.7536 หมายความว่านักเรียนมีความรู้เพิ่มขึ้นจากเดิม ร้อยละ 75.36
3. นักเรียนที่เรียนด้วยการจัดการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) มีคะแนนความสามารถในการคิดวิเคราะห์ คะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โดยการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) หลังเรียนสูงขึ้นจากก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ . 01
โดยสรุป แผนการจัดการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) เรื่อง ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3/1 โดยการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5 ขั้น (5Es) มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลตามเกณฑ์มาตรฐาน สามารถนำไปใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์การเรียนรู้