ชื่อเรื่อง : การพัฒนารูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบ การเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
ชื่อผู้วิจัย : นายทินกร รวมภักดี
หน่วยงาน : โรงเรียนพระทองคำวิทยา สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา
ปีที่วิจัย : ปีการศึกษา 2560
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานของการพัฒนารูปแบบ การเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 3) เพื่อศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 และ 4) เพื่อประเมินผลรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โดยมีขั้นตอนในการวิจัย คือ ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาข้อมูลพื้นฐาน แหล่งข้อมูลที่ใช้ ได้แก่ (1) พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 (2) หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (3) หลักสูตรสถานศึกษา และหลักสูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม (4) เอกสาร ตำราเกี่ยวกับหลักการ แนวคิด ทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับการสร้างและพัฒนานวัตกรรม (5) ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 5 คน (6) ครูผู้สอนรายวิชาประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ในโรงเรียนสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา กลุ่มที่ 3 จำนวน 10 คน และ (7) นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โรงเรียนพระทองคำวิทยา ที่กำลังศึกษาอยู่ใน ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ (1) แบบวิเคราะห์เอกสารข้อมูลพื้นฐาน (2) แบบสอบถามความต้องการในการเรียนรู้ของนักเรียน และ (3) แบบสัมภาษณ์ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ และค่าเฉลี่ย ขั้นตอนที่ 2 การสร้างและพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ แหล่งข้อมูลที่ใช้ ได้แก่ (1) ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 5 คน สำหรับพิจารณาตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E (2) นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โรงเรียนพระทองคำวิทยา ที่กำลังศึกษาวิชาประวัติศาสตร์ ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2559 ที่ไม่ใช่กลุ่มตัวอย่าง สำหรับทดลองหาประสิทธิภาพของชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เครื่องมือที่ใช้ในการในการวิจัย ได้แก่ (1) เอกสารประกอบการเรียน (2) แผนการจัดการเรียนรู้ (3) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน (4) แบบทดสอบวัดความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ และ (5) แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการจัดการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบนมาตรฐาน ขั้นตอนที่ 3 การศึกษาผลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนรู้เทคนิค แหล่งข้อมูลที่ใช้ ได้แก่ (1) นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 โรงเรียนพระทองคำวิทยา จำนวน 1 ห้อง จำนวน 35 คน ซึ่งเป็นกลุ่มตัวอย่าง ที่ได้มาจากการสุ่มแบบเป็นกลุ่ม (Cluster Random Sampling) ด้วยวิธีจับสลากโดยใช้ห้องเรียนเป็นหน่วยสุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ รูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน จำนวน 6 เล่ม (2) แผนการจัดการเรียนรู้ จำนวน 6 แผน (3) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จำนวน 40 ข้อ (4) แบบทดสอบวัดความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ ชนิดเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จำนวน 40 ข้อ และ (5) แบบสอบถามความพึงพอใจ เป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ จำนวน 15 ข้อ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบค่า t-test ขั้นตอนที่ 4 การประเมินและปรับปรุงรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน แหล่งข้อมูลที่ใช้ ได้แก่ (1) นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2560 โรงเรียนพระทองคำวิทยา จำนวน 35 คน ซึ่งเป็นกลุ่มตัวอย่าง ที่เรียนด้วยรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน มาแล้วอย่างน้อย 2 สัปดาห์ (2) ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 5 คน และ (3) ครู โรงเรียนพระทองคำวิทยา จำนวน 5 คน แบบประเมินความเหมาะสมของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ (1) แบบสอบถามความคิดเห็นการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน เป็นแบบมาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ จำนวน 12 ข้อ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัย
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักร การเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 พบว่าผู้เชี่ยวชาญ ครู และนักเรียน ที่ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ต้องการให้มีการพัฒนารูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โดยมีลักษณะรูปแบบการเรียนรู้ที่น่าสนใจ ศึกษาแล้วมีสารประโยชน์และมีความสนุกสนาน ไม่ชวนให้เบื่อหน่ายและควรมีความสอดคล้องกับสภาพการจัดการเรียนการสอนในปัจจุบัน คือต้องมีกระบวนการเรียนรู้ที่ผู้เรียนสามารถศึกษาค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง คิดวิเคราะห์และสร้างความรู้ด้วยตนเอง ส่วนการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง พบว่าควรจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ เน้นการเรียนรู้ด้วยตนเอง โดยการให้ผู้เรียนได้ฝึกทักษะกระบวนการคิด และได้ฝึกปฏิบัติให้คิดเป็น ทำเป็น และแก้ปัญหาเป็น โดยให้สอดคล้องกับความสนใจ ความถนัด และความแตกต่างระหว่างบุคคล
ตอนที่ 2 ผลการพัฒนาและหาประสิทธิภาพรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 โดยมีประสิทธิภาพ (E1/E2) เท่ากับ 86.32/84.43 สูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนดไว้ คือ 80/80 แสดงว่ารูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 นี้สามารถนำไปใช้สอนได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ตอนที่ 3 ผลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 พบว่า คะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และความสามารถในการคิดอย่างมีวิจารณญาณ ของนักเรียนที่เรียนด้วยรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 พบว่า คะแนนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01
ตอนที่ 4 ผลการประเมินรูปแบบการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 พบว่าจากการประเมินของผู้เชี่ยวชาญ ครูผู้สอนวิชาประวัติศาสตร์ และนักเรียนกลุ่มตัวอย่างที่เรียนด้วยรูปแบบการเรียนรู้แบบ วัฏจักรการเรียนรู้ 5E โดยใช้เอกสารประกอบการเรียน วิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง อารยธรรมโลกสมัยโบราณ เพื่อส่งเสริมผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและการคิดอย่างมีวิจารณญาณ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 มีผลการประเมินโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด