การวางแผน คือ กระบวนการคิดก่อนลงมือทำ เพื่อกำหนดแผนงานไว้เป็นการล่วงหน้าเพื่อผลสำเร็จที่ตรงตามเป้าหมาย

การวางแผนและกระบวนการทางการบริหารและการจัดการ

–      หลัก POCCC  ของ  Fayol

–      หลัก POSDCORB  ของ Luther Gulick

–      หลัก PASCE ของ สมาคมผู้บริหารโรงเรียนอเมริกัน ซึ่งประกอบด้วย 

1.       Planning (การวางแผน)   

2.       Allocating(การแบ่งปันทรัพยากร)   

3.       Stimulating(การกระตุ้นให้รู้เป้าหมายเดียวกัน    

4.       Coordinating(การประสานงาน)    และ

5.       Evaluating ( การประเมินผล)

–      Russell T. GreggThe Administrative Process   มีองค์ประกอบ  7  อย่าง ดังนี้ คือ 

1.       Decision-making( การตัดสินใจว่าจะทำอะไร ทิศทางใด)  

2.        Planning(การวางแผน)   

3.       Organizing(จัดโครงสร้าง)    

4.        Communicating(การสื่อสาร)   

5.        Influencing(การใช้อิทธิพล) 

6.        Coordinating (การประสานงาน)   และ

7.       Evaluating ( การประเมินผล)

–      วง

  เมื่อวางแผนแล้วเราก็ปฏิบัติตามแผนที่วางไว้จากนั้นจึงตรวจสอบว่าได้ปฏิบัติครบถ้วนไหม ? เมื่อตรวจสอบเสร็จแล้วจึงทำการประเมินผลเพื่อทำการพัฒนาต่อไป

–      หลัก PLOC  หัวใจของการเปลี่ยนแปลง  โดย Mukhi  และคณะ  มีองค์ประกอบดังนี้

1.       Planning (การวางแผน)

2.       Leading  (การนำ)

3.       Organizing ( จัดโครงสร้าง)

4.       Controlling ( การควบคุม )

–      หลัก L-POM  พัฒนาจาก PLOC  โดย McCrea & Ehrich  มีองค์ประกอบดังนี้

1.       Leading (การนำ)

2.       Planning  ( การวางแผน)

3.       Organizing (จัดโครงสร้าง)

4.       Monitoring( การตรวจสอบ)

เหมาะสำหรับผู้บริหารเพราะสามารถสร้างและคงความสัมพันธ์ของมนุษย์ โดยสิ่ง

สำคัญของการวางแผนคือ การนำ

ประโยชน์และความสำคัญของการวางแผน

-      ลดความไม่แน่นอน

-      ช่วยให้การจัดการตามหน้าที่เป็นไปโดยสะดวกและมีประสิทธิภาพ รู้หน้าที่ ใครรับผิดชอบ

-      วางแผนดี สำเร็จไปครึ่งทาง

-      ช่วยให้การปฏิบัติงานมีประสิทธิภาพ

-      คาดคะเนสิ่งที่อาจเกิดปัญหาได้

โดยสรุปแล้วการวางแผนถือเป็นเครื่องมือที่มีความสำคัญของการบริหารที่เป็นระบบและมี

ประสิทธิภาพถือว่าเป็นงานตั้งแต่เริ่มแรกและเป็นงานที่ต่อเนื่องตลอด

ลักษณะการวางแผนที่ดี

ในการวางแผนนั้นจะต้องทราบว่าจะทำอะไร กับกลุ่มเป้าหมายใด ณ ที่ใด วันเวลาไหน เหตุใด

จึงได้จัด และต้องใช้งบประมาณเท่าไร

ประเภทของการวางแผน

-      การวางแผนตามหน้าที่ เช่นแผนกิจกรรมต่างๆ แผนงานด้านบุคคล ด้านวิชาการ ด้านงบประมาณ

-      การวางแผนตามระดับขององค์การ เช่นแผนการจัดการของระดับผู้บริหาร

-      การวางแผนตามระยะเวลา เช่น ระยะสั้น ระยะยาว

-      การวางแผนตามลักษณะของแผน เช่นกลยุทธ์ ระเบียบ นโยบาย

ชนิดของการวางแผน

1.        การวางแผนกลยุทธ์ (Strategic planning)   

จัดทำโดยผู้บริหารระดับสูงซึ่งจะเป็นแผนระยะยาว มุ่งสนใจกำหนดวัตถุประสงค์ต่างๆ ที่องค์กรต้องก้าวให้ถึงโดยอาศัยวิธีการคาดคะเนและประมาณการต่าง ๆ

2.       การวางแผนโครงการ (Program or Project planning)

ทำโดยผู้บริหารระดับกลาง  เป็นแผนระยะปานกลาง  มุ่งเน้นการวางแผนทรัพยากรทำโดยการ

แปลความจากแผนระยะยาวออกเป็นแผนงาน/ โครงการ

3.       การวางแผนดำเนินงาน (Operational planning)

ทำโดยผู้บริหารระดับต้น เป็นแผนระยะสั้น แปลความจาก แผนงาน/ โครงการ ออกเป็น

แผนปฏิบัติงานละเอียดทั้งกำหนดเวลา และงบประมาณโดยชี้ว่าใครทำอะไร ที่ไหน ใคร อย่างไร มีการวิเคราะห์โดยละเอียดเกี่ยวกับเวลาที่ใช้จริงและรายละเอียดของงาน

ขั้นตอนกระบวนการวางแผน

1.       ตั้งสมมติฐานเกี่ยวกับอนาคต

2.       กำหนดวัตถุประสงค์

3.       พัฒนากลยุทธ์

4.       การสร้างเป้าหมายระยะปานกลาง

5.       กำหนดแผนปฏิบัติงาน

6.       ปฏิบัติตามแผน

7.       กลไกข้อมูลย้อนกลับ

คุณสมบัติและหน้าที่ของนักวางแผน

-      มีประสบการณ์ในองค์กรนั้นๆมากพอและเคยเป็นหัวหน้างาน

-      มีความสามารถในการอุดช่องว่างในการบริหาร คลุกคลีอยู่กับองค์กร รู้และเข้าใจองค์กร

-      มีความรู้ด้านอื่นๆ การเมือง เศรษฐกิจ

-      มีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดี เข้ากับผู้อื่นได้ ประสานงานได้

นักวางแผนที่ดีเป็นอย่างไร

-      กำหนดแผนงานไว้ชัดเจน

-      แผนงานที่เกิดขึ้นมาจากความร่วมมือ

-      มีความเป็นไปได้ในทางปฏิบัติ

-      วางแผนภายในกรอบวัตถุประสงค์

-      กำหนดโอกาสและทางเลือกต่างๆ ที่เหมาะสมในอนาคต และควรเป็นรูปธรรมหรือภาวะวิสัย

-      คำนึงถึงสิ่งแวดล้อมภายในและภายนอก

-      มีวิธีปฏิบัติเพื่อบรรลุเป้าหมายอย่างละเอียด

-      แบ่งระยะการทำงานชัดเจน

หลักในการวางแผนพัฒนาองค์กร

-      องค์กรจะดำเนินไปทิศทางใด

-      ในปัจจุบันองค์กรดำเนินอยู่ในทิศทางใด

-      มีปัจจัยบ้างที่จะส่งผลกระทบทำให้มีการเปลี่ยนแปลทิศทางขององค์การ

-      ทิศทางที่กำลังเดินอยู่นั้นเป็นทิศทางที่เหมาะสมแล้วหรือไม่อย่างไร

Advertisement