บทนำ
ทัศนคติของนักเรียนกับคำว่าคณิตศาสตร์ ดูเหมือนจะเป็นเรื่องยากตั้งแต่ต้น จะดีกว่าไหมถ้าเราทำให้นักเรียนรู้สึกรักการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ สนุกกับการเชื่อมโยงเรื่องราวต่าง ๆ กับตัวเลข เข้าใจถึงการได้มาของผลลัพธ์ มองเห็นภาพ รู้สึกท้าทายกับการเรียนคณิตศาสตร์ และตระหนักได้ว่าคณิตศาสตร์มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาความคิด คิดอย่างเป็นระบบ มีแบบแผน มีประโยชน์ต่อการใช้ชีวิตประจำวัน และยังเป็นรากฐานในการศึกษาในระดับที่สูงขึ้น
ความเป็นมา
จากประสบการณ์ในการจัดการเรียนการสอน เรื่องการคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ที่ผ่านมา พบว่า นักเรียนมีปัญหาเรื่องการเขียนตัวเลขไม่ตรงหลัก ส่งผลให้เขียนผลคูณไม่ถูกต้อง เนื่องจากนักเรียนมีความสับสน ขาดทักษะการสังเกต ทักษะการคิดอย่างมีเหตุผล รวมถึงไม่สามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ได้ ดังนั้น ดิฉันจึงได้ไปค้นคว้าวิธีการสอนจากงานวิจัยต่าง ๆ เพื่อนำมาแก้ปัญหา ดิฉันจึงนำเนื้อหาเรื่องนี้มาจัดการเรียนการสอนแบบ Active Learning ผ่านกระบวนการคิดขั้นสูงเชิงระบบ GPAS 5 STEPS ร่วมกับการใช้สีช่วยคูณ
จากการสังเคราะห์งานวิจัยในหลาย ๆ เรื่อง พบว่าการจัดการเรียนการสอน ด้วยกระบวนการคิดขั้นสูงเชิงระบบ GPAS 5 STEPS เป็นการจัดการเรียนการสอน เพื่อให้ผู้เรียนมีศักยภาพ มีทักษะในการค้นคว้า แสวงหาความรู้และมีความรู้พื้นฐานที่จำเป็น โดยครูผู้สอนเป็นเพียงผู้ทำหน้าที่คอยช่วยเหลือ เอื้อเฟื้อ และแบ่งปันประสบการณ์
ผู้เรียนมีบทบาทในการสร้างความรู้จากพื้นความรู้เดิม ได้แสดงความคิดเห็น มีการประเมิน สะท้อนผลการเรียนรู้และนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวัน โดยกระบวนการคิดขั้นสูงเชิงระบบ GPAS 5 STEPS
จะทำให้นักเรียนเกิดการเสริมสร้างทักษะการคิด ซึ่งเป็นการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ให้เกิดแก่นักเรียนได้ โดยมีกระบวนการ 5 ขั้นตอน ดังนี้
ขั้นตอนที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering)
ขั้นตอนที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing)
ขั้นตอนที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ (Applying and Constructing the Knowledge)
ขั้นตอนที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ (Applying the Communication Skill)
ขั้นตอนที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Self-Regulating)
และสีสันถือเป็นสิ่งที่ช่วยกระตุ้นอารมณ์ของมนุษย์ เมื่อเราเจอสิ่งของที่มีสีสัน เราจะรู้สึกต่อสิ่งนั้นและจดจำได้ดีกว่า การรู้สึกสัมผัสที่นักจิตวิทยาให้ความสำคัญ คือการสัมผัสทางตา หรือการมองเห็น ซึ่งความจำชนิดนี้จะทำให้เราจดจำภาพได้ในระยะเวลาสั้น ๆ ยิ่งเมื่อมีสีสันเข้าไปเกี่ยวข้องจะเป็นเหมือนการกระตุ้นให้เกิดการจำในระยะเวลาที่นานขึ้น ชัดขึ้น ทั้งยังทำให้คนเราตัดสิ่งที่สนใจน้อยกว่าออกไป เพื่อไม่ให้รบกวนความจำที่เราต้องการจำจริง ๆ
ดังนั้นการเน้นข้อมูลสำคัญด้วยสีสัน จึงเป็นเหมือนการกำหนดสิ่งที่ต้องการจำให้ชัดเจนขึ้นนั่นเอง
วัตถุประสงค์
เพื่อให้นักเรียนหาผลคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลักได้อย่างถูกต้อง
เป้าหมาย
เชิงปริมาณ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3/7 ปีการศึกษา 2566 จำนวน 30 คน
เชิงคุณภาพ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3/7 ปีการศึกษา 2566 จำนวน 30 คน มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ เรื่องการคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก นักเรียนผ่านเกณฑ์ที่กำหนดร้อยละ 100
การจัดการเรียนรู้ ด้วยกระบวนการคิดขั้นสูงเชิงระบบ GPAS 5 STEPS ประกอบด้วย
Step 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) นักเรียนรวบรวมข้อมูล โดย
- ทบทวนความรู้เรื่อง การคูณจำนวนสองกับ 10 โดยพิจารณาสไลด์โจทย์การคูณบนจอโทรทัศน์ แล้วผู้แทนนักเรียน 2 คน ออกมาแข่งขันกันแสดงวิธีทำบนกระดาน
- นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยใช้คำถามกระตุ้นความคิด เช่น ถ้านักเรียนไม่มีความรู้เรื่อง การคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก จะส่งผลต่อนักเรียนในเรื่องใดบ้าง
- นักเรียนศึกษา รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก จากแหล่งการเรียนรู้ที่หลากหลาย
Step 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing)
- นักเรียนพิจารณาสไลด์โจทย์การคูณ 41 x 12 จากนั้นครูแนะนำการหาผลคูณโดยใช้สี
ใช้สีฟ้าหาผลคูณในหลักหน่วย
ใช้สีเขียวหาผลคูณในหลักสิบ
- ครูจัดกิจกรรม ยกตัวอย่างการแก้โจทย์การคูณ โดยใช้สี อีก 2-3 ตัวอย่าง
- นักเรียนจับคู่ทำกิจกรรม ไข่ปริศนา
ตัวแทนนักเรียนแต่ละคู่ สุ่มจับไข่ปริศนา แล้วร่วมกันหาผลคูณ จากนั้นสลับผลงานกับคู่อื่น เพื่อร่วมกันตรวจสอบคำตอบและถ้ามีจุดผิด ให้แก้ไขให้ถูกต้อง
Step 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ (Applying and Constructing the Knowledge)
- นักเรียนทำใบงาน เรื่อง การคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก (โดยใช้สีช่วยคูณ) โดยมีครูคอยให้คำแนะนำ จากนั้นให้นักเรียนสลับผลงานกับเพื่อน เพื่อร่วมกันตรวจสอบและแก้ไขให้ถูกต้อง
- นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน
การคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก ให้นำจำนวนในแต่ละหลักของตัวคูณไปคูณจำนวนในแต่ละหลักของตัวตั้ง แล้วนำผลคูณที่ได้มาบวกกัน
Step 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ (Applying the Communication Skill)
- นักเรียนออกมานำเสนอผลงาน
โดยมีนักเรียนและครูร่วมกันตรวจสอบความถูกต้อง
- นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงาน
ให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มีแบบแผน
Step 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ (Self-Regulating)
- นักเรียนนำความรู้ไปช่วยสอนเพื่อน ๆ ที่ยังไม่เข้าใจ
- นักเรียนประเมินตนเอง เพื่อตอบคำถามต่อไปนี้
1. สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้วันนี้คืออะไร
2. นักเรียนพึงพอใจในการเรียนวันนี้หรือไม่
3. นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้อย่างไร
ผลสำเร็จ
จากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ผลปรากฏว่า นักเรียนสามารถหาผลลัพธ์ของการคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลักได้อย่างถูกต้อง มีความสุขกับการใช้สีช่วยในการหาคำตอบ ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ เรื่องการคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก นักเรียนผ่านเกณฑ์ที่กำหนดร้อยละ 100
นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3/7 ปีการศึกษา 2566 จำนวน 30 คน สามารถอธิบายขั้นตอนการหาผลคูณจำนวนสองหลักกับจำนวนสองหลัก โดยใช้สีช่วยคูณ มีกระบวนการคิดตรงตามสมรรถนะของผู้เรียนในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 (ฉบับปรับปรุงพุทธศักราช 2560)