บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานโดยใช้กระบวนการนิเทศแบบมีส่วนร่วมของโรงเรียนในสังกัดเทศบาลเมืองกาฬสินธุ์ โดยนำหลักการวิจัยเชิงปฏิบัติการมาเป็นรูปแบบในการดำเนินงานเป็น ๒ วงรอบ และใช้กลยุทธ์ในการพัฒนา ได้แก่ การประชุมเชิงปฏิบัติการและการนิเทศแบบมีส่วนร่วม มีกลุ่มเป้าหมายเป็นพนักงานครูเทศบาลเมืองกาฬสินธุ์ จำนวน ๓๐ คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นแบบสัมภาษณ์ แบบสังเกต แบบบันทึก แบบประเมิน และแบบทดสอบ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้า และนำเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงบรรยาย
ผลการวิจัยพบว่า
๑. ก่อนการพัฒนา พบว่า ครูส่วนใหญ่ไม่ปรับเปลี่ยนวิธีการจัดการเรียนการสอนที่หลากหลาย ยังยึดติดกับการสอนแบบเดิม คือ การสอนแบบบรรยาย จัดกิจกรรมโดยไม่คำนึงถึงความสนใจ ความถนัด ความแตกต่างระหว่างบุคคลของผู้เรียน ไม่จัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากการปฏิบัติจริง ไม่ค่อยส่งเสริมให้ผู้เรียนแสวงหาความรู้จากสื่อและแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย ครูยังไม่ให้ความสำคัญต่อจุดประสงค์การเรียนรู้และมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาที่กำหนดให้เป็นตัวชี้วัดในแต่ละเรื่อง ครูขาดความรู้ความเข้าใจในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ด้วยเทคนิควิธีการสอนแบบต่าง ๆ
๒. ผลการพัฒนาในวงรอบที่ ๑ พบว่า กลุ่มเป้าหมายเกิดการพัฒนาให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานเพิ่มขึ้น คิดเป็นร้อยละ ๙๑.๗๐ ซึ่งโดยภาพรวมกลุ่มเป้าหมาย สามารถเขียนแผนการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานได้ตามขั้นตอนถูกต้อง แต่ยังมีประเด็นที่สำคัญที่สมควรได้รับการพัฒนาเพิ่มเติมกรณีที่กลุ่มเป้าหมายบางคนยังขาดทักษะในการเสนอแนะนักเรียนให้รู้จักคิดหัวข้อเรื่องหรือกำหนดปัญหาที่น่าสนใจ ขั้นการดำเนินการและขั้นตอนการเขียนรายงาน ยังไม่ชัดเจน
จึงดำเนินการพัฒนาต่อในวงรอบที่ ๒
๓. ผลการพัฒนาในวงรอบที่ ๒ พบว่า กลุ่มเป้าหมายสามารถจัดการเรียนรู้แบบโครงงานได้เป็นอย่างดี มีการจัดทำแผนการเรียนรู้ และดำเนินการจัดการเรียนรู้ ใช้สื่อวัสดุ อุปกรณ์ได้อย่างเหมาะสม สามารถเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการสอนจากเดิมที่เน้นครูเป็นศูนย์กลางมาเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ นักเรียนมีทักษะกระบวนเรียนรู้แบบโครงงาน รู้จักการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง มีการวางแผนการจัดทำโครงงานร่วมกับเพื่อน ๆ เข้าใจในวิธีการกำหนดปัญหาหรือหัวข้อเรื่องการวางแผน การดำเนินงาน การเขียนรายงาน ตลอดจนการนำเสนอผลงานและสามารถนำผลงานไปจัดนิทรรศการได้
โดยสรุป การพัฒนาการจัดการเรียนรู้แบบโครงงาน โดยกระบวนการนิเทศแบบมีส่วนร่วม โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ เป็น ๒ วงรอบ สามารถพัฒนาพนักงานครูเทศบาล กลุ่มเป้าหมาย ให้มีความรู้ความเข้าใจในการจัดการเรียนรู้แบบโครงงาน และสามารถนำความรู้ที่ได้จากประชุมเชิงปฏิบัติการ ไปจัดทำแผนการเรียนรู้แบบโครงงานได้เป็นอย่างดี การนิเทศการสอนแบบมีส่วนร่วม สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการสอนของครูจากเดิมที่ยึดครูเป็นศูนย์กลางมาเป็นการยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ ส่งผลให้ผู้เรียนมีทักษะในการเรียนรู้แบบโครงงาน รู้จักแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง นิสัยรักการอ่าน รู้จักตั้งคำถามจากปัญหาเพื่อหาเหตุผล สามารถเรียนรู้ร่วมกับผู้อื่น และสนุกกับการเรียนรู้ สามารถใช้ห้องสมุดและแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ รอบตัวได้มีการเรียนรู้และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง