ชื่อเรื่อง การพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่นของโรงเรียนเทศบาลด้วยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม

ผู้วิจัย เกียรติสุดา กาศเกษม

ประธานที่ปรึกษา รองศาสตราจารย์ ดร.ฉลอง ชาตรูประชีวิน

ประเภทสารนิพนธ์ วิทยานิพนธ์ กศ.ด. สาขาวิชาการบริหารการศึกษา,

มหาวิทยาลัยนเรศวร, 2557

คำสำคัญ ชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่น โรงเรียนเทศบาล

การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่นของโรงเรียนเทศบาลด้วยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยมีวัตถุประสงค์เฉพาะ 1) เพื่อศึกษาองค์ประกอบของชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่น โดยวิธีการศึกษาเอกสารและสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ 2) เพื่อดำเนินการพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่นของโรงเรียนเทศบาลด้วยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยวิธีการศึกษาบริบทของชุมชน การเตรียมทีมวิจัย การศึกษาวิเคราะห์ปัญหาและความต้องการของชุมชน การจัดทำแผน การนำแผนไปปฏิบัติ และประเมินผลการปฏิบัติงาน 3) เพื่อถอดบทเรียนปัจจัยแห่งความสำเร็จ ในการพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ ในท้องถิ่นของโรงเรียนเทศบาลด้วยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยวิธีการประชุมแบบ ไม่เป็นทางการและใช้แบบสอบถามปลายเปิด ผลการวิจัยปรากฏดังนี้

1. ผลการศึกษาองค์ประกอบของชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่น พบว่า มีองค์ประกอบหลักในการพัฒนาให้ชุมชนเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ 5 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) การมีผู้นำที่ดี 2) มีความร่วมมือจากสมาชิกในชุมชน 3) การมีแนวปฏิบัติ กระบวนการเรียนรู้เพื่อการแก้ไขปัญหาและพัฒนาชุมชนอย่างต่อเนื่อง 4) มีการสร้างเครือข่ายความร่วมมือทั้งในและนอกชุมชน และ 5) มีการสร้างระบบข้อมูลสารสนเทศ จัดเก็บ และการนำองค์ความรู้ที่ดีมาใช้

2. ผลการดำเนินการพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่นของโรงเรียนเทศบาลด้วยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม จากการศึกษาบริบทของชุมชนหัวข่วงและโรงเรียนเทศบาล วัดหัวข่วง พบว่า เป็นชุมชนประวัติศาสตร์ที่มีรากฐานมรดกทางวัฒนธรรมและประเพณีที่น่าสนใจ ผลการศึกษาวิเคราะห์ปัญหาและความต้องการของชุมชน พบว่า เยาวชนคนรุ่นใหม่ไม่เข้าใจบริบทและคุณค่าในมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน ขาดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ นำมาสู่การจัดทำแผน การพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ ที่มีแนวทางในการพัฒนา 6 แนวทาง ประกอบด้วย 1) การประสานขับเคลื่อนให้ประชาชนในชุมชนพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้เรื่องมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนจากบริบทของชุมชนแหล่งทรัพยากรและแหล่งเรียนรู้ที่มีในชุมชน 2) การประสานเครือข่ายความร่วมมือทั้งภายในและภายนอกชุมชนมาร่วมกันแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เรื่อง บริบทชุมชน ให้ประชาชนในชุมชนร่วมกันค้นหาศักยภาพของชุมชนในการพัฒนาให้เป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ 3) การจัดกิจกรรมที่พัฒนาให้เด็ก เยาวชนในโรงเรียนและชุมชนเกิดความตระหนักและเห็นคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนร่วมกัน 4) การส่งเสริมให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ถ่ายทอดความรู้ มรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน ผ่านปราชญ์ชุมชน และแหล่งเรียนรู้ที่มีในชุมชน 5) การจัดกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการสืบทอด สานต่อมรดกทางวัฒนธรรมและแหล่งภูมิปัญญาท้องถิ่น และ 6) การกำหนดกรอบในการศึกษามรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนและบริบทของชุมชนให้เอื้อต่อการจัดเก็บข้อมูลสารสนเทศและองค์ความรู้ของคนในชุมชน ที่เป็นระบบและมีประสิทธิภาพ มีโครงการที่รองรับ คือ โครงการมัคคุเทศก์ชุมชนเล่าเรื่องเมืองเก่าชุมชนหัวข่วง ที่ประกอบไปด้วย 4 กิจกรรม และผู้เข้าร่วมกิจกรรมมีความพึงพอใจต่อการเข้าร่วมโครงการในภาพรวม อยู่ในระดับมาก

3. ปัจจัยแห่งความสำเร็จในการพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ในท้องถิ่นของโรงเรียนเทศบาลด้วยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม พบว่า การมีผู้นำที่ดี ชุมชนหัวข่วงมีผู้นำในการขับเคลื่อนให้เกิดการจัดกิจกรรมในชุมชนจากผู้นำองค์กรต่าง ๆ ที่มีอยู่ในชุมชน หมุนเวียนผลัดเปลี่ยนกันในการดำเนินกิจกรรมตามสถานการณ์ บริบท ความเหมาะสม ในด้านความร่วมมือจากสมาชิกในชุมชนและการสร้างเครือข่ายทั้งในและนอกชุมชน ได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในการพัฒนาชุมชน ชุมชนตระหนักถึงความสำคัญ และเห็นประโยชน์ของการพัฒนาชุมชนรอบ ๆ โรงเรียนเทศบาล การมีแนวปฏิบัติกระบวนการเรียนรู้เพื่อการแก้ไขปัญหาและพัฒนาชุมชนอย่างต่อเนื่อง มีแผนการพัฒนาที่มาจากการศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการของคนในชุมชนและมีการประเมินผลการดำเนินงานตามแผนงานที่วางไว้ ในด้านการสร้างระบบข้อมูลสารสนเทศ จัดเก็บ และการนำองค์ความรู้ที่ดีมาใช้ มีการนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาประยุกต์ใช้ในการจัดการองค์ความรู้ และมีวัฒนธรรมองค์กรในการทำงานของชุมชนเอื้อประโยชน์ต่อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้

เว็บน่าสนใจ