การพัฒนาคุณภาพการศึกษาระดับปฐมวัยเป็นภารกิจสำคัญที่ต้องอาศัยการบูรณาการทั้งนโยบายระดับชาติ หลักสูตร สถานศึกษา และการมีส่วนร่วมจากครอบครัวและชุมชน เพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็กอย่างรอบด้านตามแนวทางของ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566-2570) และ พระราชบัญญัติการพัฒนาเด็กปฐมวัย พ.ศ. 2562 รวมถึง หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พ.ศ. 2568
จากการประเมินสถานศึกษาระดับปฐมวัยพบปัญหา เช่น เด็กขาดความมั่นใจ ขาดทักษะการแก้ปัญหา ขาดวินัย และผู้ปกครองมีส่วนร่วมในกระบวนการจัดการศึกษาน้อย ครูยังขาดการจัดประสบการณ์ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ดังนั้น การพัฒนาครูปฐมวัย เพื่อเพิ่มความสามารถในการจัดประสบการณ์เรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) จึงเป็นแนวทางหนึ่งที่ช่วยส่งเสริมพัฒนาการเด็กได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ผู้วิจัยจึงพัฒนา รูปแบบการพัฒนาครูปฐมวัย เพื่อส่งเสริมความสามารถในการจัดประสบการณ์เชิงรุกโดยใช้ ACTIVE model โดยประยุกต์ใช้ System Theory มีองค์ประกอบหลัก คือ Input, Process, Output, Outcome และ Feedback ครอบคลุม 6 องค์ประกอบย่อย ได้แก่
A Acknowledgement (การสร้างการรับรู้ร่วม)
C Coaching (การเป็นพี่เลี้ยง)
T Technology (การใช้เทคโนโลยี)
I Integration and Innovation (การบูรณาการและนวัตกรรม)
V Variety (วิธีการที่หลากหลาย)
E Empowerment (การเสริมพลัง)
โดยมุ่งเน้นให้ครูปฐมวัยได้รับความรู้ ทักษะ และเจตคติที่ดีในการจัดประสบการณ์เรียนรู้เชิงรุก มีการสร้างการรับรู้ร่วมกับผู้ปกครองและชุมชน ผ่านกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การประชุม PLC การใช้เทคโนโลยีเก็บข้อมูล การพัฒนาและสร้างนวัตกรรมการเรียนรู้ ส่งเสริมการนิเทศ ติดตาม แนะนำอย่างต่อเนื่อง
ผลการดำเนินงาน พบว่า เด็กปฐมวัยมีพัฒนาการรอบด้าน ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม และสติปัญญา มีสุขนิสัย สุขภาพดี ร่าเริง มีความสุข มีทักษะทางภาษาสอดคล้องกับวัย มีความคิดสร้างสรรค์ ผู้ปกครองแสดงความพึงพอใจในระดับมากถึงมากที่สุดในทุกด้าน โดยเฉพาะการส่งเสริมทักษะชีวิตและทักษะทางภาษา
ประโยชน์ที่ได้รับ ได้แก่ แนวทางการพัฒนาครูให้สามารถจัดประสบการณ์เชิงรุกได้อย่างเป็นองค์รวม มีความเชื่อมโยงระหว่างการศึกษาปฐมวัยกับระดับประถมศึกษา พัฒนาการศึกษาทั้งระบบอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน
ปัจจัยความสำเร็จ มาจากนโยบายสนับสนุนจากสำนักงานเขตพื้นที่ ครูและผู้บริหารร่วมมือกันอย่างแข็งขัน เครือข่ายชุมชนและผู้ปกครองมีส่วนร่วมอย่างเข้มแข็ง ครูปฐมวัยพัฒนาตนเองอย่างสม่ำเสมอ
บทเรียนที่ได้รับ คือ การสร้างรอยต่อระหว่างครูปฐมวัยและครูระดับประถมศึกษา มีความสำคัญในการเตรียมความพร้อมให้กับเด็ก และการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ต่อเนื่องช่วยเพิ่มศักยภาพการจัดการเรียนรู้ของครู