ชื่องานวิจัย การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมความสามารถด้าน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระ การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4
ผู้วิจัย นายจำลอง สองเมือง
ปีที่ศึกษา 2559
บทคัดย่อ
การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 2) เพื่อออกแบบและพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 3) เพื่อศึกษาผลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 4) ศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบการจัดการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4/1 โรงเรียนเทศบาล ๒ (บ้านหาดใหญ่) ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2559 จำนวน 37 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบกลุ่ม (Cluster Random Sampling) โดยใช้ห้องเรียนเป็นหน่วยในการสุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย รูปแบบการจัดการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมความสามารถด้านทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ได้แก่ แผนการจัดการเรียนรู้แบบ JEPICA Model แบบฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ขั้นพื้นฐานและการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนด้านทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนด้านการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณแบบทดสอบวัดทักษะการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ แบบสอบถามความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบการเรียนการสอน JEPICA Model การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ร้อยละ ค่าเฉลี่ย( ) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน(S.D.) สถิติทีแบบไม่เป็นอิสระ(t-test dependent) และการวิเคราะห์เนื้อหา(Content analysis)
ผลของการวิจัยพบว่า
ตอนที่ 1 ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 สภาพปัจจุบันพบว่านักเรียนส่วนใหญ่มีความสามารถด้านทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณาญาณต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน ไม่สามารถนำทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาไปใช้ในการแสวงหาความรู้ การจัดการเรียนการสอนยังยึดครูเป็นศูนย์กลาง มุ่งสอนเนื้อหาวิชาเป็นหลัก ใช้เทคนิควิธีสอนที่ไม่ได้ส่งเสริมให้นักเรียนฝึกทักษะการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณาญาณ ครูส่วนใหญ่เน้นการบรรยายความรู้เพื่อให้นักเรียนเกิดความจำ ไม่เน้นการทดลอง ไม่ฝึกการคิดแก้ปัญหาอย่างมีเหตุผล
ความต้องการรูปแบบการเรียนการสอน สำหรับการสอนวิทยาศาสตร์ที่ส่งเสริมความสามารถด้านทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณาญาณ พบว่าครูมีความจำเป็นและความต้องการจัดการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการสอนคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณหลายด้าน ได้แก่ รูปแบบและนวัตกรรมที่ใช้สอนเพื่อพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ความรู้และวิธีการสอนคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณที่ถูกต้อง ต้องการแนวการสอนวิทยาศาสตร์ที่ทำให้เกิดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูง ต้องการวิธีสอนที่เร้าใจในการเรียน การจัดการเรียนการสอนทั้งในและนอกห้องเรียนที่นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติแบบกลุ่ม ทำให้นักเรียนสามารถศึกษาเรียนรู้ด้วยตัวเอง
ตอนที่ 2 ผลการการออกแบบและพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมความสามรถด้านทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ผลการวิเคราะห์แนวคิด ทฤษฎี สาระสำคัญ งานวิจัยที่เกี่ยวข้องพบว่ารูปแบบการเรียนการสอนที่ผู้วิจัยออกแบบและพัฒนาขึ้นมีชื่อว่า JEPICA Model ประกอบด้วยขั้นตอนการเรียนการสอนจำนวน 7 ขั้นตอนคือขั้นที่ 1 ร่วมสนุก(Join =J) ขั้นที่ 2 เสนอตัวอย่าง(Example=E) ขั้นที่ 3 สอน(Pedagogy=P) ขั้นที่ 4 ปฏิบัติ(Implement= I) ขั้นที่ 5 สรุป(Conclude=C) ขั้นที่ 6 นำไปใช้(Apply=A) ค่ามีประสิทธิภาพ (E1/E2) ของรูปแบบการสอนโดยภาพรวมเท่ากับ 86.83/88.83 สูงกว่าเกณฑ์ 80/80
ตอนที่ 3 ผลการทดลองใช้รูปแบบการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 พบว่าผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนด้านทักษะกระบวนทางวิทยาศาสตร์และการการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนที่เรียนรู้โดยใช้รูปแบบการเรียนการสอนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ.01
ตอนที่ 4 ความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อรูปแบบการจัดการเรียนการสอน JEPICA Model เพื่อส่งเสริมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 พบว่านักเรียนมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย 4.62