ครูบ้านนอก

ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21

สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา”

ผู้วิจัย นายขวัญชาติ ศรีหารักษา ตำแหน่ง ผู้อำนวยการสถานศึกษาชำนาญการพิเศษ

โรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” สังกัดสำนักการศึกษา เทศบาลนครสกลนคร

จังหวัดสกลนคร

ปีที่วิจัย 2561

บทคัดย่อ

การวิจัยการพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21

สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ทฤษฎี แนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาครูและสภาพการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” และเพื่อพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย 1) ครูผู้สอนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 จำนวน 11 คน ได้มาด้วยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) 2) นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 จำนวน 318 คน การดำเนินการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) ที่ใช้วิธีการวิจัยแบบวิธีผสม (Mixed Method Research) โดยการเก็บข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ใช้แนวคิดการพัฒนารูปแบบที่ผู้วิจัยสังเคราะห์ขึ้น ซึ่งมีขั้นตอนของการวิจัยประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาวิเคราะห์สภาพและประเมินความต้องการจำเป็น ขั้นตอนที่ 2 การออกแบบและพัฒนารูปแบบ ขั้นตอนที่ 3 การทดลองใช้รูปแบบ ขั้นตอนที่ 4 การประเมินผลและปรับปรุงรูปแบบ และผู้วิจัยได้สรุปผลตามสมมติฐานของการวิจัยและขั้นตอนการวิจัย ได้ดังนี้

จากผลการวิจัยพบว่า

1. การศึกษาข้อมูลพื้นฐานและสภาพการชี้แนะเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ ในศตวรรษ

ที่ 21 สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา”

1.1 ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐาน ได้แก่ เอกสาร ทฤษฎี แนวคิดเกี่ยวกับการชี้แนะและองค์ประกอบของรูปแบบ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการชี้แนะ ดังนี้

1.1.1 ความรู้เกี่ยวกับหลักการแนวคิดการชี้แนะ (Coaching) เพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ประกอบด้วย 1) การชี้แนะการสอน (Instruction Coaching) เป็นวิธีการพัฒนาการเรียนการสอนของครูโดยยึดหลักการความเป็นหุ้นส่วน (A Partnership Approach) ระหว่างผู้ชี้แนะและครูผู้รับการชี้แนะเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนผู้ชี้แนะต้องมีทักษะในการสื่อสารให้ความเคารพความเป็นมืออาชีพของครูมีความรู้เกี่ยวกับเทคนิคและวิธีการสอนและสะท้อนการทำงานของครูผู้รับการชี้แนะเพื่อนำมาใช้ในการวางแผนการเรียนการสอน 2) การชี้แนะที่มุ่งเน้นการแก้ปัญหา (Solution Focus Coaching) เป็นการชี้แนะที่มุ่งเน้นการแก้ไขปัญหาในการปฏิบัติงานมองไปที่จุดแข็งและวิธีการปฏิบัติที่ได้ผลดีมากกว่ามุ่งไปที่ปัญหาหรือสิ่งที่ผิดพลาดเป็นการพัฒนาบุคลากรทีมงานและองค์กรนำไปสู่แนวทางการพัฒนาในเชิงบวก 3) การชี้แนะแบบเพื่อนช่วยเพื่อน (Peer Coaching) เป็นกระบวนการพัฒนาการเรียนการสอนของครูมีการปฏิสัมพันธ์ที่ดีระหว่างครูตั้งแต่ 2 คนหรือมากกว่า 2 คนเป็นการปฏิบัติงานร่วมกันเพื่อการไตร่ตรองสะท้อนคิดแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันสังเกตการสอนกันและกันเกี่ยวกับเพื่อแก้ไขปัญหาการจัดการเรียนการสอนของครู ที่เกิดขึ้นในโรงเรียนยึดหลักการที่สำคัญ คือ เพื่อนร่วมชี้แนะจะต้องเป็นบุคคลที่มีตำแหน่งหรือสถานภาพใน ระเดียวกันความรู้และประสบการณ์ไม่แตกต่างกันมากสามารถช่วยเหลือซึ่งกันและกันได้ 4) ชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) เป็นการรวมตัวกันในการพัฒนาทักษะการจัดการเรียนรู้และการเรียนรู้ระหว่างผู้ชี้แนะและครูผู้รับการชี้แนะแลกเปลี่ยนเรียนรู้และประสบการณ์จากการปฏิบัติงานการสอนในชั้นเรียนลดความโดดเดี่ยวในการทำงานสร้างสัมพันธภาพและบรรยากาศที่ดีจัดสภาพแวดล้อมห้องเรียนกลายเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้โรงเรียนเป็นสถานที่ที่ครูมีส่วนร่วมในชุมชนแห่งการเรียนรู้เพื่อพัฒนาทักษะการจัดการเรียนรู้ 5) การสะท้อนผล (Reflection) เป็นกระบวนการเรียนรู้จากประสบการณ์ในการปฏิบัติงานจริงค้นพบข้อบกพร่องของตนเองที่ควรปรับปรุงแก้ไขช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้โดยการบันทึกเหตุการณ์หรือสถานการณ์ช่วยพัฒนาการเรียนรู้จากประสบการณ์การปฏิบัติงาน

1.1.2 ผลการศึกษาทฤษฎีแนวคิดเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับองค์ประกอบของรูปแบบจากนักวิชาการศึกษาประกอบด้วย Joyce, Weil and Calhoun (2011); Anderson (1997); Tripp and Bichelmeyer (1990); สมาน อัศวภูมิ (2550); ธีระ รุญเจริญ (2550); อวยชัย สุขณะล้ำ (2559); จิตณรงค์ เอี่ยมสำอางค์ (2555); ธัญพร ชื่นกลิ่น (2553)

1.2 ผลการศึกษาสภาพการชี้แนะเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” พบว่า 1) ผลการศึกษาข้อมูลพื้นฐานสภาพการชี้แนะเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” พบว่า ด้านการชี้แนะในการส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 โดยรวมมีระดับปฏิบัติน้อยและด้านการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 โดยรวมมีระดับปฏิบัติน้อย 2) ผลการศึกษาสภาพการพัฒนาครูและการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูระดับมัธยมศึกษาพบว่า การพัฒนาครูในโรงเรียนส่วนใหญ่จะเป็นการพัฒนาโดยหน่วยงานต้นสังกัดไม่ตรงกับความต้องการของครูและครูต้องทิ้งการสอนกลับมาก็ขยายผลได้ไม่ชัดเจนหรือไม่ได้ขยายผล เนื่องจากภาระงานมากและไม่สามารถนำสู่การปฏิบัติได้อย่างมีประสิทธิภาพ การพัฒนาครูให้มีทักษะในการจัดการเรียนรู้ควรเป็นลักษณะที่ครูได้พัฒนาจากการปฏิบัติจริงในชั้นเรียนและนำสิ่งที่เป็นปัญหาจากการสอนในห้องเรียนมาแก้ไขปรับปรุงมีการนำเทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการจัดการเรียนรู้หรือเทคนิคการสอนที่สอดคล้องกับคุณลักษณะของนักเรียนในศตวรรษที่ 21 3) ผลการศึกษาแนวทางการชี้แนะเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้และการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สรุปผลดังนี้ 1) ด้านการชี้แนะ พบว่าการพัฒนาทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ของครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” โดยกระบวนการชี้แนะ ควรมีหลักการของการชี้แนะที่สำคัญ คือ ผู้ชี้แนะและครูผู้รับการชี้แนะต้องมีความเสมอภาคกัน ยอมรับความคิดเห็นของครูผู้สอนโดยกระบวนการชี้แนะนั้น ต้องมีการเตรียมการก่อนการชี้แนะและการชี้แนะการจัดการเรียนรู้ต้องมีการสังเกตการสอนในชั้นเรียน มีการทบทวนการจัดการเรียนรู้ทำความเข้าใจเพื่อที่ครูจะได้หาวิธีการแก้ปัญหาและที่สำคัญในกระบวนการชี้แนะจะต้องมีการสะท้อนผลจากการจัดการเรียนรู้ร่วมกันในลักษณะเป็น PLC และนำความรู้ที่ได้ไปปรับปรุงพัฒนาการจัดการเรียนการสอนและปัจจัยความสำเร็จของการชี้แนะคือผู้บริหารจะต้องให้ความสำคัญและสนับสนุนในกระบวนการชี้แนะและตัวครูเองจะต้องมีความเต็มใจสมัครใจมุ่งมั่นเพื่อที่จะพัฒนาในวิชาชีพของตนเองโดยมีผู้ชี้แนะที่จะต้องมีความรู้ทักษะในการชี้แนะ 2) ด้านการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 พบว่า 1) ครูต้องมีความรู้ความเข้าใจในเนื้อหาวิชาที่สอนอย่างชัดเจนศึกษาหลักสูตรวิเคราะห์มาตรฐานและตัวชี้วัด 2) ครูต้องมีการวางแผนการจัดการเรียนรู้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยเฉพาะการกำหนดจุดประสงค์การเรียนรู้ต้องมีความชัดเจนครอบคลุมและสอดคล้องกับความต้องการของนักเรียน 3) ครูต้องออกแบบการจัดการเรียนรู้ที่มีเทคนิคการสอนที่หลากหลายและเน้นผู้เรียนได้ปฏิบัติจริงส่งเสริมการคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรมเช่นการจัดการเรียนรู้แบบ Active Learning 4) ครูต้องสามารถใช้สื่อเทคโนโลยีช่วยในการจัดการเรียนรู้ 5) ครูต้องมีการจัดทำ PLC แลกเปลี่ยนเรียนรู้การสะท้อนผลการเรียนรู้

2. การพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” สรุปผลได้ดังนี้

2.1 ผลการพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” องค์ประกอบรูปแบบการชี้แนะเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 มี 4 องค์ประกอบ ได้แก่ 1. หลักการของรูปแบบ (Principle of Model) 2. วัตถุประสงค์ของรูปแบบ (Objective of Model) 3. ขั้นตอนการชี้แนะ (Process of Coaching) ประกอบด้วย 3. 1) ขั้นเตรียมความพร้อมก่อนการชี้แนะ (Pre-Coaching) 3. 2) ขั้นการชี้แนะ (Coaching) 3. 3) ขั้นการทบทวน (Review) 3. 4) ขั้นการสะท้อนผล (Reflection) 4. ปัจจัยสนับสนุน (Support System)

2.2 ผลการตรวจสอบคุณภาพของโครงร่างรูปแบบและเครื่องมือประกอบพบว่าผลการประเมินรูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” โดยผู้เชี่ยวชาญพิจารณาความเหมาะสมเป็นรายด้านทุกด้าน พบว่า ค่าเฉลี่ย 4.00 ถึง 4.60 มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากถึงมากที่สุด เมื่อรวมทุกรายการโดยรวมมีค่าความเหมาะสมอยู่ในระดับมากและผลการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือประกอบการพัฒนารูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 พบว่า มีความสอดคล้องทุกประเด็นโดยมีค่าความสอดคล้อง IOC ตั้งแต่ 0. 5 ขึ้นไปซึ่งอยู่ในเกณฑ์สามารถนำไปใช้ได้

2.3 ผลการทดลองนำร่อง (Pilot) ก่อนนำไปใช้จริงดังนี้ 1) ผลการเปรียบเทียบทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ของครูกลุ่มทดลองทั้ง 3 คน พบว่า ภายหลังการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 มีค่าเฉลี่ยสูงกว่าก่อนการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทุกคนโดยภาพรวมก่อนการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 อยู่ระดับน้อยและหลังการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ครูมีทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 อยู่ในระดับมาก 2) ผลการเปรียบเทียบคะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนก่อนและหลังการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 นักเรียนของครูกลุ่มทดลอง พบว่า มีคะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สูงกว่าคะแนนก่อนการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ. 01 3) ผลการประเมินทักษะในศตวรรษที่ 21 ของนักเรียนครูกลุ่มทดลอง พบว่า หลังการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 มีค่าเฉลี่ย สูงกว่าก่อนการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทุกคน

3. ศึกษาผลการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” ดังนี้ ผลจากการส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษ ที่ 21 ของครูผู้รับการชี้แนะสรุปผลได้ ดังนี้ 1) ผลการประเมินทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ครูผู้รับการชี้แนะทั้ง 11 คน มีทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ได้แก่ ทักษะการวางแผนทักษะการออกแบบการเรียนรู้ TPCK ทักษะการสะท้อนผลและทักษะการเรียนรู้เป็นทีม: PLC สูงขึ้นทุกคน 2) ผลการประเมินแผนการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ครูผู้รับการชี้แนะทั้ง 11 คน มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด 3) ผลจากการสังเกตการสอนครูผู้รับการชี้แนะมีการพัฒนาทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สูงขึ้นและผลการตรวจสอบรายการปฏิบัติทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทั้ง 4 ทักษะ ครูผู้รับการชี้แนะ มีทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 โดยรวมอยู่ในระดับปฏิบัติมากทุกคน 4) ผลการทบทวนหลังการปฏิบัติงาน (AAR) พบว่า สิ่งที่ครูผู้รับการชี้แนะได้รับจากรูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 คือ การวางแผนการจัดการเรียนรู้ด้วยตนเองการปรับเปลี่ยนวิธีการจัดการเรียนรู้โดยเทคนิควิธีการสอนใหม่ ๆ การสะท้อนผลก่อนการจัดการเรียนรู้ระหว่างการจัดการเรียนรู้และได้เรียนรู้วิธีการแก้ปัญหาภายหลังการจัดการเรียนรู้จากการปฏิบัติงานและจากการเรียนรู้เป็นทีม: PLC นำมาปรับปรุงการเขียนแผนทุกครั้งทำให้แผนการจัดการเรียนรู้มีความสมบูรณ์สามารถนำไปใช้ในการส่งเสริมทักษะการเรียนรู้ของนักเรียนได้ 5) ผลการสะท้อนผลการเรียนรู้เป็นทีม: PLC พบว่า การใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สามารถส่งเสริมให้ครูผู้รับการชี้แนะมีทักษะในการวางแผนการจัดการเรียนรู้ทักษะการออกแบบการเรียนรู้ TPCK ทักษะในการสะท้อนผลการจัดการเรียนรู้และทักษะในการทำงานเป็นทีม: PLC โดยมีผลการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ดังนี้

3. 1 ผลการเปรียบเทียบทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ครูผู้รับการชี้แนะทั้ง 11 คน พบว่า หลังการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21สำหรับครูในโรงเรียนเทศบาล ๒ “เชิงชุมอนุชนวิทยา” ครูผู้รับการชี้แนะมีทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สูงกว่าก่อนการใช้รูปแบบการพัฒนาครูเพื่อส่งเสริมทักษะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทุกคน

3. 2 ผลการเปรียบเทียบคะแนนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนนักเรียนของครูผู้รับการชี้แนะทั้ง 11

คน พบว่า นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 สูงกว่าก่อนการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทุกคนโดยมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ. 01 และผลการเปรียบเทียบทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 นักเรียนของครูผู้รับการชี้แนะ พบว่า หลังการจัดการเรียนรู้ ในศตวรรษที่ 21 มีค่าเฉลี่ยสูงกว่าก่อนการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ทุกคน

เว็บน่าสนใจ