ชื่อเรื่อง การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
ผู้วิจัย นายเฉลิมฤทธิ์ สมพงษ์
ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการพิเศษ โรงเรียนประทาย
ปีการศึกษา 2562
บทคัดย่อ
การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลพื้นฐานสำหรับการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 2) เพื่อสร้างและหาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 3) เพื่อศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 4) เพื่อประเมินรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
แหล่งข้อมูลที่ใช้ในการศึกษาผลการทดลองใช้และประเมินการจัดการเรียนรู้ คือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/11 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2562 โรงเรียนประทาย เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา คือ 1) รูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 2) แผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 3) แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน 4) แบบทดสอบวัดความสามารถในการคิดแก้ปัญหา 5) แบบวัดความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการใช้รูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 6) แบบประเมินรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ การทดสอบค่าที (t-test)
สรุปผลการวิจัย
1. ข้อมูลพื้นฐานสำหรับใช้ในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 คือ จัดการศึกษาตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ต้องจัดการศึกษาตามแนวทางการจัดการเรียนการสอนที่เน้นการเชื่อมโยงความรู้กับกระบวนการ มีทักษะสำคัญในการค้นคว้าและสร้างองค์ความรู้ โดยใช้กระบวนการในการสืบเสาะหาความรู้ และการแก้ปัญหาที่หลากหลาย แนวทางการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ต้องประกอบด้วย องค์ประกอบที่สำคัญดังนี้ คือ องค์ประกอบที่ 1 แนวคิดพื้นฐาน องค์ประกอบที่ 2 วัตถุประสงค์ องค์ประกอบที่ 3 กระบวนการจัดการเรียนรู้ องค์ประกอบที่ 4 หลักการตอบสนอง องค์ประกอบที่ 5 ระบบสังคมและองค์ประกอบที่ 6 สิ่งสนับสนุนการจัดการเรียนรู้ ศึกษาสภาพการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ของนักเรียน พบว่ามีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับปานกลาง ( = 3.56 , S.D. = 0.52) และของครูผู้สอนกลุ่มสาระวิทยาศาสตร์ ในองค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา กลุ่มที่ 6 พบว่า ด้านมีวิธีการวัดประเมินผลความสามารถในการคิดแก้ปัญหาอย่างหลากหลายเหมาะสม มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับปานกลาง มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับปานกลาง ( = 3.57 S.D. = 0.46) ความต้องการในการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ เน้นการกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ กระบวนการแก้ปัญหา เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา ซึ่งจะต้องส่งเสริมให้กับผู้เรียนมีความสามารถในการคิดแก้ปัญหา
2. ผลการสร้างและพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ได้รูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 แบบ 4S3C ซึ่งมีขั้นตอนการจัดการเรียนรู้ 7 ขั้นตอน คือ 1)เตรียมความพร้อมของกลุ่ม 2) กำหนดและวิเคราะห์ปัญหา 3) ออกแบบวางแผนแก้ปัญหา 4) ดำเนินการแก้ปัญหา 5) สร้างองค์ความรู้และสรุป 6) ผสานความรู้และนำเสนอ 7) ขั้นเชื่อมโยงนำความรู้ไปใช้ และได้นำรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ให้ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนตรวจสอบและประเมินแล้ว ผลการประเมินมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.64 และผลการประเมินแผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีค่าเฉลี่ย เท่ากับ 4.70 และนำไปทดลองใช้กับนักเรียนแบบเดี่ยว (1:1) จำนวน 3 คน ซึ่งผลการศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอน มีค่าเท่ากับ 78.67/77.50 แบบกลุ่ม ( 1:10 ) จำนวน 9 คน ซึ่งผลการศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการมีค่าเท่ากับ79.78/78.89 แบบภาคสนาม 1:100 จำนวน 30 คน ซึ่งผลการศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการมีค่าเท่ากับมีค่าเท่ากับ 80.87/80.25 พบว่า ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้ 80/80
3. ผลการศึกษาการใช้รูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 มีประสิทธิภาพเท่ากับ 81.70/80.88 ค่าดัชนีประสิทธิผลเท่ากับ 0.6562 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ผลการวัดความสามารถในการแก้ปัญหาของนักเรียนหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และนักเรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการรู้ตามรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย ( ) เท่ากับ 4.73 และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เท่ากับ 0.17
4. ผลการประเมินรูปแบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดการใช้ปัญหาเป็นฐาน เรื่อง อะตอมและตารางธาตุ เพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 พบว่า อยู่ในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ย ( ) 4.79 ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เท่ากับ 0.41 ซึ่งผลการประเมินเมื่อเทียบกับเกณฑ์ โดยรวม ผ่าน