บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัจจุบันการจัดการเรียนรู้ และความต้องการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้วิชา สังคมศึกษา ส31101 เพื่อพัฒนาการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 2) พัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ วิชาสังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎี คอนสตรัคติวิสต์ ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ผังกราฟิก เพื่อพัฒนาการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์ 80/80 3) ทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ วิชา สังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ผังกราฟิก เพื่อพัฒนา
การคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 และ 4) เพื่อประเมินรูปแบบการจัดการเรียนรู้ วิชา สังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ผังกราฟิกเพื่อพัฒนาการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 โรงเรียนพูวัดพิทยาคม อำเภออุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น จำนวน 28 คน ซึ่งได้มาจากการการเลือกแบบเจาะจง การวิจัยใช้รูปแบบกลุ่มทดลองกลุ่มตัวอย่างเดียว มีการทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย รูปแบบการจัดการเรียนรู้วิชาสังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ผังกราฟิก เพื่อพัฒนาการคิดวิเคราะห์ ได้แก่ แผนการจัดการเรียนรู้แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แบบทดสอบวัดการคิดวิเคราะห์ และแบบประเมินความพึงพอใจของนักเรียน การวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการทดสอบลำดับเครื่องหมายแบบจับคู่ของวิลคอกซัน และการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า
1) สภาพปัจจุบันการจัดการเรียนรู้ สรุปได้ว่า ครูผู้สอนขาดความรู้ความเข้าใจในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เน้นการสอนแบบบรรยายการท่องจำมากกว่าการฝึกคิด ฝึกปฏิบัติ จัดกิจกรรมที่เน้นความรู้มากกว่าพัฒนากระบวนการคิด ครูขาดการนำรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่พัฒนาทักษะ การคิด ครูผู้สอนมีภาระงานอื่นมากนอกเหนือจากงานสอนทำให้ไม่มีเวลาเตรียมการสอน วัดและประเมินผลความจำมากกว่าการนำไปใช้ ส่วนด้านความต้องการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ สรุปได้ว่า ครูต้องจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่หลากหลาย สอนโดยเน้นทักษะกระบวนการคิดโดยเฉพาะอย่างยิ่งคือการคิดขั้นสูง ใช้คำถามกระตุ้นทักษะการคิดให้แก่ผู้เรียน โดยใช้คำถามปลายเปิด ให้นักเรียนมีส่วนรวมในการเรียนการสอน ฝึกให้ผู้เรียนสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง มีการวัดผลประเมินผลอย่างหลากหลายเพื่อให้เกิดการพัฒนาผู้เรียนอย่างแท้จริง และเพื่อพัฒนาทักษะกระบวนการคิดของผู้เรียน โดยการสร้างแบบทดสอบที่มุ่งให้ผู้เรียนเกิดทักษะกระบวนการคิดมากกว่าการจำ
2) รูปแบบที่พัฒนาขึ้นมีชื่อเรียกว่า 4PS Model มีกระบวนการเรียนการสอนทั้งหมด 5 ขั้นตอน ได้แก่ 1) ขั้นเตรียมความพร้อม (Preparation of Knowledge :P1) 2) ขั้นนำเสนอบทเรียน (Presentation and Learning Task :P2) 3) ขั้นดำเนินกิจกรรมโดยใช้ผังกราฟิก (Procedures :P3) 4) ขั้นนำเสนอและแลกเปลี่ยนเรียนรู้โดยใช้ผังกราฟิก (Presentation and Ideas Sharing :P4) 5) ขั้นสรุปบทเรียน (Summary :S) และรูปแบบการจัดการเรียนรู้วิชา สังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ผังกราฟิก เพื่อพัฒนาการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 มีประสิทธิภาพเท่ากับ 82.51 /81.39 สูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดไว้คือ 80/80
3) ผลการทดลองใช้รูปแบบ พบว่า นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนโดยใช้รูปแบบการจัด การเรียนรู้ วิชา สังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ ผังกราฟิกหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และมีผลการวัดการคิดวิเคราะห์โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ วิชา สังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ผังกราฟิก หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01
4) ผลการประเมินรูปแบบ พบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจต่อรูปแบบการจัดการเรียนรู้ วิชา สังคมศึกษา ส31101 โดยใช้ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ร่วมกับรูปแบบการสอนโดยใช้ผังกราฟิก เพื่อพัฒนาการคิดวิเคราะห์ อยู่ในระดับมากที่สุด (x- = 4.65)