คำสำคัญ: การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอน/ความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ
ชื่อเรื่อง: การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเคมีเพื่อส่งเสริมความสามารถในการคิดแก้ปัญหา
อย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6
ผู้วิจัย : นางยุพาภรณ์ บุ่งวิเศษ
ตำแหน่ง: ครู
สถานที่ทำการวิจัย: โรงเรียนบัวขาวอำเภอกุฉินารายณ์จังหวัดกาฬสินธุ์
ปีรายงานการวิจัย: ปีการศึกษา2560
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์1.เพื่อการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนเคมี เพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6 2. เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของรูปแบบการเรียนการสอนเคมีเพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6 3. เพื่อเปรียบความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6ก่อนเรียนและหลังเรียนที่เรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนเคมีเพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่64. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6ที่มีต่อรูปแบบการเรียนการสอนเคมีเพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) โดยกำหนดรูปแบบการทดลองแบบหนึ่งกลุ่มทดสอบก่อนเรียนและ หลังเรียน (OneGroup Pretest Posttest Design) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6/7โรงเรียนบัวขาว จำนวน 44 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย รูปแบบการเรียนการสอนเคมี
เพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6แผนการจัดการเรียนรู้แบบประเมินความสอดคล้องของรูปแบบการเรียนการสอน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน แบบทดสอบวัดความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ และแบบสอบถามความพึงพอใจ การวิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้ค่าร้อยละ (%) ค่าเฉลี่ย (x) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบค่าที (t-test) และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
ผลการวิจัยพบว่า
1. รูปแบบการเรียนกาสอนที่พัฒนาขึ้นนี้มีชื่อว่า PERCEA Model โดยมีองค์ประกอบ ดังนี้ หลักการ วัตถุประสงค์ เนื้อหา กระบวนการเรียนการสอน รูปแบบการเรียนการสอนที่พัฒนาขึ้น มีกระบวนการเรียนรู้ 6 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นเตรียมความพร้อม (Preparation : P)เป็นขั้นที่ผู้สอนตั้งกระตุ้น ให้ผู้เรียนได้แสดงออกถึงความเข้าใจเดิมที่มีอยู่เกี่ยวกับเรื่องที่จะเรียนโดยการใช้เทคนิคที่หลากหลาย เช่นระดมสมองอภิปรายกลุ่ม หรือใช้สถานการณ์จำลอง 2) ขั้นวิเคราะห์ปัญหา (Analysis : A ) เป็นขั้นที่สำคัญของการจัดการเรียนรู้ประกอบด้วยขั้นตอนย่อย4 ขั้นคือ2.1)ขั้นระบุปัญหาหมายถึงความสามารถในการบอกปัญหาที่สำคัญที่สุดภายในขอบเขตขอข้อเท็จจริงจากสถานการณ์ที่กำหนดให้2.2)ขั้นวิเคราะห์ปัญหาหมายถึงความสามารถในการบอกสาเหตุที่เป็นไปได้ของปัญหาจากข้อเท็จจริงตามสถานการณ์2.3)ขั้นเสนอวิธีการคิดแก้ปัญหาหมายถึงความสามารถในการหาวิธีการคิดแก้ปัญหาให้ตรงกับสาเหตุของปัญหา2.4 )ขั้นตรวจสอบผลลัพธ์หมายถึงความสามารถอธิบายผลที่เกิดขึ้นหลักจากการใช้วิธีการคิดแก้ปัญหาในข้อ2.3ได้ว่าผลที่เกิดขึ้นเป็นอย่างไร3) ขั้นสะท้อนความคิด (Reflection: R)คือการอธิบายสิ่งที่ตนเองคิดจากการปฏิบัติหรือจากการได้สังเกตและฟังเพื่อนพูดสิ่งที่จำได้จากกระบวนการคิดความรู้สึกภาพจินตนาการเจตคติทักษะความคิดที่เกิดขึ้นได้จากการเรียนรู้อะไรบ้าง4) ขั้นสรุป (Conclusion: C ) เป็นขั้นที่ผู้เรียนสรุปผลจากการเรียนรู้ที่ได้จากการศึกษาและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกันมาสรุปเป็นผังความคิดหรือโครงงานโครงการเขียนตอบบรรยายเขียนรายงาน5) ขั้นประเมินผล (Evaluation : E) เป็นขั้นที่ผู้เรียนตรวจสอบความรู้ใหม่ที่ได้จากการขั้นสรุปว่าถูกต้องเหมาะสมหรือไม่ 6) ขั้นประยุกต์ใช้ความรู้ (Application : A ) เป็นขั้นนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
2.ประสิทธิภาพ (E1/E2) ของ รูปแบบการเรียนการสอนเคมีเพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6เท่ากับ 88.00/84.42 เมื่อเทียบกับเกณฑ์ 80 / 80 ปรากฏว่ามีประสิทธิภาพสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดไว้
3. ความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ที่เรียนด้วยรูปแบบการเรียนการสอนเคมีเพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่6ก่อนเรียนและหลังเรียนแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 โดยความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียน
4. ความพึงพอใจของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ที่มีต่อรูปแบบการเรียนการสอนเคมี
เพื่อส่งเสริมความสามารถการคิดแก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 พบว่า นักเรียนมีความพึงพอใจ ในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด