ชื่อเรื่อง การพัฒนากระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ เชิงรุกสาหรับครูคณิตศาสตร์
ผู้ประเมิน นางเบญจวรรณ อินต๊ะวงศ์
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์ชานาญการพิเศษ
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 1
คำสำคัญ กระบวนการนิเทศ 3A4C, สมรรถนะการจัดการเรียนรู้เชิงรุก, ครูคณิตศาสตร์
บทคัดย่อ
การพัฒนากระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างสมรรถนะการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูคณิตศาสตร์ ในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการ การเสริมสร้างสมรรถนะการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอน 2) สร้างกระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างศักยภาพการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอน 3) ศึกษาผลการใช้กระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างศักยภาพการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอน และ 4) ประเมินกระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างศักยภาพการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอน ซึ่งประชากรในการประเมินครั้งนี้ ได้แก่ ครูคณิตศาสตร์ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 1 จานวน 114 คน โดยกาหนดกลุ่มตัวอย่าง จานวน 23 คน จากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) เครื่องมือ ที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ประกอบด้วย ชุดฝึกอบรม จานวน 4 เล่ม ได้แก่ เล่มที่ 1 ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก เล่มที่ 2 แนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุก เล่มที่ 3 การออกแบบกระบวนการจัดการเรียนรู้เชิงรุก เล่มที่ 4 การวัดและประเมินผลการเรียนรู้เชิงรุก แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม แบบประเมิน และแบบบันทึกข้อมูล ทาการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) วิเคราะห์ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ความถี่และค่าร้อยละ และการทดสอบค่าที (t test แบบ one sample) ผลการวิจัย พบว่า
1) สภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการการเสริมสร้างสมรรถนะการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอนคณิตศาสตร์ พบว่า เนื่องด้วยสภาวการณ์ปัจจุบันถูกแทรกแซงจากปัจจัยหลายส่วน อาทิ ความเจริญทางเทคโนโลยีสารสนเทศ สภาพสังคมที่เป็นสังคมเมืองมากขึ้น การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนา (COVID 19) ส่งผลกระทบต่อการจัดการเรียนรู้ในปัจจุบันเป็นวงกว้าง ทาให้ครูต้องปรับรูปแบบการจัดการเรียนรู้ให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว จากการสอบถามความความต้องการของครู พบว่า โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก โดยมีความต้องการพัฒนานวัตกรรมในการจัดการเรียนรู้เชิงรุก ที่สอดคล้องกับความสนใจของผู้เรียน การทาวิจัยและนาผลการวิจัยไปพัฒนาคุณภาพผู้เรียนอย่างต่อเนื่อง และการออกแบบกระบวนการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสาคัญที่เชื่อมโยงไปสู่สมรรถนะผู้เรียน และนอกจากนี้จากการสัมภาษณ์ พบว่า ครูมีความต้องการได้รับการส่งเสริมให้สามารถจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ท้าทาย ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ ครูมีความเข้าใจและสร้างบรรยากาศ การเรียนรู้ด้วยการเคารพคุณค่าในตัวผู้เรียนอย่างต่อเนื่อง ส่งเสริมการสร้างวินัยเชิงบวกให้ผู้เรียน ครูเรียนรู้ ค้นพบและพัฒนาศักยภาพผู้เรียนด้วยความศรัทธาในวิชาชีพครูอย่างแท้จริง
2) ผลการสร้างกระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างศักยภาพการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอนคณิตศาสตร์ ซึ่งเป็นกระบวนการนิเทศที่เชื่อมโยงกับกิจกรรมส่งเสริมพัฒนาครู จานวน 7 องค์ประกอบ ได้แก่ A1: Analysis ศึกษาวิเคราะห์ตั้งรับ A2: Absorb ซึมซับสร้างการเรียนรู้ A3: Approach วางแผนมุ่งสู่เส้นทางฝัน C1: Creativity สร้างสรรค์นวัตกรรมพัฒนา C2: Coach นาพาเสริมพลังชี้แนะ C3: Conclusion แยกแยะสรุปประเมินผล C4: Circulation แยบยลต่อยอดพัฒนา และจากการสร้างนวัตกรรมการนิเทศที่นามาใช้ในการส่งเสริมพัฒนาครู พบว่า ชุดฝึกอบรม ทั้ง 4 เล่ม ประกอบด้วย เล่มที่ 1 ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก เล่มที่ 2 แนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุก เล่มที่ 3 การออกแบบกระบวนการจัดการเรียนรู้เชิงรุก เล่มที่ 4 การวัดและประเมินผลการเรียนรู้เชิงรุก มีประสิทธิภาพเป็นไปตามเกณฑ์ 80/80
3) ผลการใช้กระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างศักยภาพการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอนคณิตศาสตร์ พบว่า 1) ความรู้ความเข้าใจของครูที่มีต่อการจัดการเรียนรู้เชิงรุก หลังการพัฒนาสูงกว่าเกณฑ์ทั้งในภาพรวมและรายด้าน โดยด้านที่มีการเปลี่ยนแปลงมากที่สุดตามลาดับ ได้แก่ ความรู้ความเข้าเกี่ยวกับการวัดและประเมินผลการเรียนรู้เชิงรุก ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก แนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุก และการออกแบบกระบวนการจัดการเรียนรู้เชิงรุก 2) ผลการประเมินศักยภาพการจัดการเรียนรู้เชิงรุกของครูในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด โดยยุทธวิธีการเรียนรู้เชิงรุก (Strategic Learning) ที่มีผลการประเมินในระดับมากที่สุด ได้แก่ ขั้นสร้างการเชื่อมต่อ (Plugging in) ขั้นเสริมพลังการเรียนรู้ (Powering up) ขั้นสังเคราะห์ข้อมูลสร้างความหมาย (Synthesizing) ขั้นใช้แหล่งความรู้ภายนอกสนับสนุน (Outsourcing) และขั้นไตร่ตรองสะท้อนคิด (Reflecting) ตามลาดับ
4) ผลการประเมินกระบวนการนิเทศ 3A4C เพื่อเสริมสร้างศักยภาพการจัดการเรียนรู้เชิงรุกสาหรับครูผู้สอนคณิตศาสตร์ พบว่า ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียมีความคิดเห็นว่ากระบวนการนิเทศมีความถูกต้องตามหลักวิชา ความเหมาะสม ความเป็นไปได้ และความเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาส่งเสริมครูอยู่ในระดับมากที่สุด โดยเห็นว่ามีกิจกรรมเพื่อเสริมสร้างศักยภาพการจัดการเรียนรู้ของครูโดยการสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (Professional Learning Network: PLN) ทั้งภายในและภายนอก เพื่อให้ครูเกิดการเรียนรู้ พัฒนา ต่อยอดออกแบบการจัดการเรียนรู้ร่วมกันตามหลักการการเรียนรู้แบบร่วมมือ (Co-operative learning) และพัฒนานวัตกรรมการจัดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องยั่งยืน นอกจากนี้จากการสอบถามครู พบว่า มีความพึงพอใจในการร่วมกิจกรรมในระดับมากที่สุด โดยเห็นว่ากระบวนการพัฒนามีความต่อเนื่องเชื่อมโยงให้ผู้เรียนมีทั้งปัญญาภายในและภายนอก โดยมีกิจกรรม ที่หลากหลาย ได้แก่ กิจกรรมจิตศึกษา การออกแบบและพัฒนาหน่วยการเรียนรู้เชิงรุกตามความถนัดของครู การออกแบบวิธีการวัดและประเมินผลสมรรถนะผู้เรียนที่สอดคล้องกับการจัดการเรียนรู้