ชื่อเรื่อง รายงานการประเมินโครงการส่งเสริมพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ปีการศึกษา 2564 โดยใช้รูปแบบการประเมิน CIPIEST
ผู้ประเมิน นางเบญจวรรณ อินต๊ะวงศ์
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์ชานาญการพิเศษ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 1
คำสำคัญ
การประเมินโครงการ, ระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา, รูปแบบการประเมิน CIPIEST
บทคัดย่อ
การประเมินโครงการส่งเสริมพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ปีการศึกษา 2564 โดยใช้รูปแบบการประเมิน CIPIEST ในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ประเมินบริบท (Context Evaluation) 2) ประเมินปัจจัยนาเข้า (Input Evaluation) 3) ประเมินกระบวนการ (Process Evaluation) 4) ประเมินผลกระทบ (Impact Evaluation) 5) ประเมินประสิทธิผล (Effectiveness Evaluation) 6) ประเมินความยั่งยืน (Sustainability Evaluation) และ 7) ประเมินการถ่ายทอดส่งต่อ (Transportability Evaluation) ของโครงการ ซึ่งประชากรในการประเมินครั้งนี้ ได้แก่ ผู้บริหารสถานศึกษา และครูที่รับผิดชอบงานประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 1 จานวน 226 คน จาก 113 โรงเรียน โดยกาหนดกลุ่มตัวอย่าง จากการสุ่มแบบหลายขั้นตอน (Multi-stage Sampling) จานวน 144 คน จาก 72 โรงเรียน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล มีจานวน 8 ฉบับ ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม แบบประเมิน และแบบบันทึกข้อมูล ทาการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) วิเคราะห์ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ความถี่และค่าร้อยละ ผลการประเมินโครงการ มีรายละเอียด ดังนี้
1) ด้ำนบริบท ประเด็นความต้องการจาเป็นในการพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ความสอดคล้องเหมาะสมของโครงการ และความเป็นไปได้ของโครงการ พบว่า ทุกประเด็นอยู่ในระดับมากที่สุด และนอกจากนี้ผู้บริหารและครูประกันคุณภาพการศึกษามีความเห็นว่า การดาเนินงานประกันคุณภาพการศึกษามีความสาคัญ เนื่องจากการประกันคุณภาพการศึกษาเป็นเครื่องมือในการสร้างความเชื่อมั่นศรัทธาให้กับผู้มีส่วนได้ส่วยเสียว่าสถานศึกษาสามารถจัดการศึกษาได้อย่างมีคุณภาพ สอดคล้องตามความต้องการและเป็นไปตามมาตรฐานการศึกษาที่สถานศึกษากาหนด ดังนั้น การดาเนินงานประกันคุณภาพการศึกษาจึงมีความจาเป็น เนื่องจากการจัดการศึกษาของสถานศึกษาต้องมีการดาเนินการอย่างเป็นระบบเพื่อเป็นการควบคุม ตรวจสอบ และประเมินคุณภาพการศึกษา โดยการกาหนดมาตรฐานการศึกษา การจัดทาแผนพัฒนาการจัดการศึกษาที่มุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา การดาเนินงานตามแผนพัฒนาการจัดการศึกษา การประเมินคุณภาพการศึกษาตามมาตรฐานการศึกษา การติดตามตรวจสอบคุณภาพการศึกษา การจัดทารายงานผลการประเมินตนเอง (SAR) เชิงประจักษ์ และการนาผลไปพัฒนาปรับปรุงการดาเนินงานอย่างต่อเนื่อง
2) ด้ำนปัจจัยนำเข้ำ ประเด็นความพร้อมของปัจจัยสนับสนุน และประเด็นความพร้อมของโครงการ โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด และนอกจากนี้ผู้บริหารและครูประกันคุณภาพการศึกษา มีความเห็นว่า แต่ละกิจกรรมของโครงการมีการกาหนดแนวคิด วัตถุประสงค์ วิธีการดาเนินงาน และการวัดประเมินผลที่ชัดเจน ซึ่งสามารถนาไปสู่การปฏิบัติที่จะส่งเสริมสนับสนุนให้สถานศึกษา มีการดาเนินงานเพื่อการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา รวมถึงมีรูปแบบการขับเคลื่อน ในแต่ละกิจกรรมที่เหมาะสมเป็นไปได้ที่จะบรรลุเป้าหมายของกิจกรรมอย่างยิ่ง และเห็นว่างบประมาณ วัสดุอุปกรณ์ที่กาหนดไว้ในโครงการมีความเหมาะสม เนื่องจากแต่ละกิจกรรมมีการกาหนดรูปแบบ วิธีการดาเนินงานที่ยืดหยุ่นแตกต่างกัน ซึ่งมีความสอดคล้องเหมาะสมกับทรัพยากรที่ใช้สนับสนุน การดาเนินงาน
3) ด้ำนกระบวนกำร โดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด หากพิจารณาตามรายด้าน พบว่า ทุกด้านมีผลการประเมินอยู่ในระดับมากที่สุด โดยข้อที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดของด้านการวางแผน ได้แก่ มีการวางแผนจัดทาเอกสาร เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล และวิธีการวัดประเมินผลความสาเร็จของโครงการ ด้านการดาเนินงาน ได้แก่ มีการดาเนินงานที่ส่งเสริมให้สถานศึกษาบรรลุค่าเป้าหมายตามมาตรฐานการศึกษา ทั้ง 3 ด้าน ด้านการวัดประเมินผล ได้แก่ มีเครื่องมือในการติดตามตรวจสอบคุณภาพการศึกษาซึ่งสถานศึกษาสามารถนาไปใช้ในการประเมินคุณภาพภายในสถานศึกษาได้ และด้านการนาผลไปปรับปรุงการดาเนินงาน ได้แก่ การนาผลจากการศึกษาสภาพปัญหาจากการนิเทศติดตาม และการถอดประสบการณ์การประเมินภายนอกเพื่อวางแผนกาหนดกิจกรรมและแนวทางการดาเนินงาน
4) ด้ำนผลกระทบ จาแนกเป็น 1) ผลการประเมินคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา ปีการศึกษา 2564 ของโรงเรียนในสังกัด ระดับการศึกษาปฐมวัย จานวน 109 โรงเรียน และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน จานวน 113 โรงเรียน พบว่า ทุกโรงเรียนมีผลการประเมินในภาพรวมระดับดีขึ้นไป คิดเป็นร้อยละ 100 2) ผลการประเมินภายนอก จาก สมศ. ของโรงเรียนที่รับการประเมิน จาแนกเป็นระดับการศึกษาปฐมวัย จานวน 65 โรงเรียน และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน จานวน 66 โรงเรียน ผลการประเมิน พบว่า ทุกโรงเรียนมีผลการประเมินในภาพรวมระดับดีขึ้นไป คิดเป็นร้อยละ 100 3) ผลงานที่สถานศึกษาได้รับจากการดาเนินงานตามระบบประกันคุณภาพการศึกษา ได้แก่ สถานศึกษาที่มีผลการประเมินความโดดเด่น จากการประเมินภายนอกจาก สมศ. ในระดับภูมิภาค และระดับประเทศ สถานศึกษารางวัล IQA AWARD ยอดเยี่ยมระดับประเทศ สถานศึกษารางวัล IQA AWARD การบริหารจัดการโดยใช้ระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาเป็นฐาน (Internal Quality Assurance based Management : IQABM) ระดับยอดเยี่ยม ระดับดีเลิศ และระดับดี 4) ผลการประเมินด้านคุณภาพของผู้เรียน ปีการศึกษา 2564 พิจารณาจาก ผลการประเมินตนเองมาตรฐาน
ก
คุณภาพของเด็ก ระดับการศึกษาปฐมวัย ระดับดีขึ้นไป จานวน 109 โรงเรียน คิดเป็นร้อยละ 100 ผลการประเมินตนเองมาตรฐานคุณภาพของผู้เรียน ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ระดับดีขึ้นไป จานวน 113 โรงเรียน คิดเป็นร้อยละ 100 ผลการทดสอบ O-Net และผลการทดสอบ RT ในภาพรวมสูงกว่าค่าเฉลี่ยระดับประเทศ
5) ด้ำนประสิทธิผล จาแนกเป็น 1) การดาเนินงานตามระบบประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษา โดยภาพรวมและทุกองค์ประกอบมีผลการประเมินอยู่ในระดับมากที่สุด โดยประเด็น การประเมินที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดขององค์ประกอบการกาหนดมาตรฐานการศึกษาและค่าเป้าหมายที่ ท้าทาย ได้แก่ วิเคราะห์บริบทของสถานศึกษา จุดเน้น อัตลักษณ์ เอกลักษณ์ของสถานศึกษา และประเด็นที่ควรพัฒนาจากผลการประเมินที่เกี่ยวข้อง องค์ประกอบการจัดทาแผนพัฒนาการจัดการศึกษาที่มุ่งคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา ได้แก่ กาหนดวิธีการดาเนินงานกิจกรรมโครงการที่นาไปสู่การปฏิบัติได้จริง องค์ประกอบการดาเนินงานตามแผนพัฒนาการจัดการศึกษา ได้แก่ กาหนดปฏิทินดาเนินกิจกรรมโครงการเพื่อนาแผนปฏิบัติการประจาปีสู่การปฏิบัติที่ชัดเจน องค์ประกอบการประเมินคุณภาพการศึกษาตามมาตรฐานการศึกษา ได้แก่ กาหนดบทบาทหน้าที่และปฏิทินการประเมินคุณภาพการศึกษาตามมาตรฐานการศึกษาอย่างชัดเจน องค์ประกอบการติดตามตรวจสอบคุณภาพการศึกษา ได้แก่ จัดทาระบบข้อมูลสารสนเทศให้สอดคล้องกับประเด็นพิจารณาตามมาตรฐานการศึกษา และองค์ประกอบการจัดทารายงานผลการประเมินตนเอง (SAR) เชิงประจักษ์ ได้แก่ มีกระบวนการนาผลการประเมินตนเองไปใช้วางแผนกาหนดกิจกรรมโครงการเพื่อการพัฒนาตามมาตรฐานการศึกษาในรอบปีการศึกษาต่อไป 2) ผลการดาเนินงานตามมาตรฐานการศึกษา โดยภาพรวมและทุกด้านมีผลการประเมินอยู่ในระดับมากที่สุด ประเด็นการประเมินที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุดด้านกระบวนการบริหารและการจัดการ ได้แก่ การนาแผนสู่การปฏิบัติ ด้านกระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ ได้แก่ การวางแผนการจัดการเรียนรู้ และด้านสมรรถนะผู้เรียน ได้แก่ ความสามารถในการคิด
6) ด้ำนควำมยั่งยืน พบว่า แนวทางการดาเนินโครงการส่งเสริมพัฒนาระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในสถานศึกษาให้ประสบผลสาเร็จอย่างยั่งยืนจากการดาเนินโครงการ ในปีการศึกษา 2564 ประกอบด้วย 1) สถานศึกษาสร้างความเข้มแข็งในการดาเนินงานประกันคุณภาพการศึกษาอย่างเป็นระบบ โดยสร้างชุมชนการเรียนรู้ (PLC) ให้บุคลากรทุกคนมีส่วนร่วมในการดาเนินงานทุกองค์ประกอบของระบบการประกันคุณภาพการศึกษา ผู้บริหารและครูผู้สอนสร้าง/พัฒนานวัตกรรมการบริหารและการจัดการเรียนการสอนอย่างต่อเนื่อง เพื่อเป็นเครื่องมือในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนและมีกระบวนการนาผลการประเมินตนเองไปวางแผนการดาเนินงานอย่างเป็นระบบ 2) ศึกษานิเทศก์ที่รับผิดชอบมีการหนุนเสริมสถานศึกษาให้มีการดาเนินงานประกันคุณภาพที่มีประสิทธิภาพ โดยใช้นวัตกรรมคือรูปแบบการนิเทศเชิงบูรณาการโดยใช้ระบบการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาเป็นฐาน(Internal Quality Assurance based Integrated Supervision: IQABIS) ซึ่งเป็นรูปแบบการนิเทศที่มีหลักการเพื่อมุ่งเน้นการสร้างความเข้มแข็งในการดาเนินงานประกันคุณภาพให้กับสถานศึกษา โดยใช้กระบวนการนิเทศ 3A4C ในการขับเคลื่อน กล่าวคือ Awareness-การสร้างความตระหนัก Analysis-การวิเคราะห์ตนเอง Accountability-การแสดงเจตจานงรับผิดรับชอบ Coach-การให้คาชี้แนะ Creativity-การสร้างสรรค์นวัตกรรม Cooperation-การมีส่วนร่วม Community-การสร้างเครือข่าย 3) มีกิจกรรมส่งเสริมให้ทุกโรงเรียนพัฒนาการบริหารจัดการโดยใช้ระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาเป็นฐาน (Internal Quality Assurance based Management: IQABM) ที่สอดคล้องตามบริบทของสถานศึกษาเพื่อขับเคลื่อนการดาเนินงาน 4) ส่งเสริมการสร้างเครือข่ายนวัตกรรมคุณภาพสถานศึกษาเพื่อการประกันคุณภาพการศึกษา (NLC: Network Learning Community) เพื่อร่วมกันขับเคลื่อนการจัดระบบและกลไกการบริหารจัดการ ให้เหมาะสมกับบริบทของตนเอง เพื่อพัฒนาคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษาที่กาหนดไว้อย่างยั่งยืน
7) ด้ำนกำรถ่ำยทอดส่งต่อ พบว่า แนวทางการขยายผลความสาเร็จโครงการส่งเสริมพัฒนาระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา จากการดาเนินโครงการ ในปีการศึกษา 2564 ประกอบด้วย 1) การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผลการดาเนินงานตามช่องทางต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง 2) เวทีวิชาการ การนาเสนอผลการดาเนินงานที่ประสบความสาเร็จ กิจกรรมเวทีวิชาการ: ประกวดนวัตกรรมการบริหารจัดการโดยใช้ระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาเป็นฐาน (Internal Quality Assurance based Management : IQABM) สาหรับผู้บริหาร 3) การสร้างเครือข่ายนวัตกรรมคุณภาพสถานศึกษาเพื่อการประกันคุณภาพการศึกษา (NLC: Network Learning Community) โดยมีสถานศึกษาแกนนาซึ่งเป็นต้นแบบด้านการประกันคุณภาพการศึกษา ขับเคลื่อนการจัดระบบและกลไกการบริหารจัดการคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาร่วมพัฒนาให้เหมาะสมกับบริบทของตนเอง และมีประสิทธิภาพตามเจตนารมณ์ของกฎกระทรวงการประกันคุณภาพการศึกษา พ.ศ.2561 เพื่อนาไปสู่สถานศึกษาที่มีคุณภาพและได้มาตรฐานที่กาหนดไว้ โดยทาหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงให้คาแนะนา ช่วยเหลือ แลกเปลี่ยนเรียนรู้วิธีการดาเนินงานที่ประสบความสาเร็จ กากับติดตาม และประเมินผลการยกระดับคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาร่วมพัฒนา