ครูบ้านนอก

แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติถือว่า ทรัพยากรมนุษย์ เป็นสิ่งที่มีความสำคัญที่สุดกว่าบรรดาทรัพยากรทุกอย่างคือ การศึกษาถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เพื่อนำมนุษย์ไปบรรลุสู่เป้าหมาย

และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ และความในพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ ปีพุทธศักราช 2542 หมวดที่ 1 กล่าวถึงความมุ่งหมายและหลักการสำคัญของการจัดการศึกษาให้เป็นไปเพื่อพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์

ทั้งร่างกาย จิตใจ สติปัญญาความรู้และคุณธรรม มีจริยธรรมและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข โดยบูรณการมาตรฐานการจัดการเรียนรู้การวัดและการประเมินผลที่เหมาะสม ตลอดการสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ตลอดชีวิต (ระพีพัฒน์ หาญโสภา และคณะ, 2563) ล่าสุดแผนพัฒนาเศรษฐกิจ

และสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11 (2555 – 2559) ได้กล่าวถึงความสำคัญของการพัฒนาคนไว้ว่า “ยุทธศาสตร์

การพัฒนาคนสู่สังคมแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิตอย่างยั่งยืน มุ่งเตรียมคนให้พร้อมรับการเปลี่ยนแปลง โดยให้ความสำคัญกับการพัฒนาคุณภาพคนไทยทุกช่วงวัยให้มีภูมิคุ้มกันเพื่อเข้าสู่สังคมแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิตอย่างยั่งยืน ยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเสริมสร้างศักยภาพของคนในทุกมิติให้มีความพร้อมทั้งด้านร่างกายที่สมบูรณ์แข็งแรงมีสติปัญญาที่รอบรู้ และมีจิตใจที่สำนึกในคุณธรรม จริยธรรม มีความเพียร และรู้คุณค่าความเป็นไทยมีโอกาสและสามารถเรียนรู้ตลอดชีวิต ควบคู่กับการเสริมสร้างสภาพแวดล้อมในสังคม และสถาบันทางสังคมให้เข้มแข็งและเอื้อต่อการพัฒนาคน รวมทั้งส่งเสริมการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นให้เข้มแข็ง และสามารถสร้างภูมิคุ้มกัน

ให้คนในชุมชน และเป็นพลังทางสังคมในการพัฒนาประเทศ” (กระทรวงศึกษาธิการ, 2546)โดยสถานศึกษา

ให้การสนับสนุนการจัดการศึกษาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และสอดแทรกเข้าไปในกระบวนการเรียนรู้ให้เด็กพึ่งตนเอง จนสามารถเป็นที่พึ่งของคนอื่นในสังคมต่อไป (เกียรติศักดิ์ สุทธิ และคณะ, 2563)

โรงเรียนวิถีพุทธเป็นโรงเรียนที่มีรูปแบบที่จะช่วยผลักดันให้เด็กและเยาวชน สามารถพัฒนาตนตามศักยภาพให้เป็นคนดีของสังคม และสามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีความสุข ก้าวทันความเปลี่ยนแปลงของโลกที่ไร้ขีดจำกัดในขณะนี้ ซึ่งวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวไทยได้รับการกล่อมเกลาจากคำสอนของพระพุทธศาสนา ตั้งแต่ยุคแรกของประวัติศาสตร์ชาติไทย จนกล่าวได้ว่า วิถีพุทธคือ วิถีวัฒนธรรมของชาวไทยส่วนใหญ่ จนมีความเป็นเอกลักษณ์ที่ทั่วโลกตระหนักและเกิดการยอมรับ ด้วยคุณค่าอันอนันต์ขององค์ความรู้ในพุทธธรรมและระบบไตรสิกขาที่ชัดเจนในการศึกษาเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้มีวินัยเป็นผู้ปฏิบัติตนตามระเบียบ กฎเกณฑ์ และข้อบังคับของครอบครัว โรงเรียน (บุญส่ง ทองเอียง, 2563)หน่วยงานการศึกษาจึงมีแนวคิดที่ส่งเสริม สนับสนุนทรัพยากรเพื่อการศึกษา

ส่งเสริมและประสานงานการศาสนานำสิ่งที่เกี่ยวข้องกับการศึกษามาจัดการการศึกษาของพุทธธรรม วิถีพุทธ

ซึ่งสอดคล้องกับพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2562 มาตรา 31 กระทรวงมีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับการส่งเสริมและกำกับดูแลการศึกษาทุกระดับ ทุกประเภท และการอาชีวศึกษา แต่ไม่รวมถึงการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่อยู่ในอำนาจหน้าที่ของกระทรวงอื่น ที่มีกฎหมายกำหนดไว้เป็นการเฉพาะ กำหนดนโยบาย

แผนและมาตรฐานการศึกษาสนับสนุนทรัพยากร เพื่อการศึกษาส่งเสริมและประสานงานการศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรมและการกีฬา ทั้งนี้ในส่วนที่เกี่ยวกับการศึกษา รวมทั้งการติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผล

การจัดการศึกษา และราชกาอื่น ๆ ตามที่มีกฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกระทรวงหรือส่วนราชการ

ที่สังกัดกระทรวง เพื่อสนับสนุนนักเรียนในสถานศึกษาให้เป็นสมาชิกที่ดีของครอบครัว ชุมชน สังคม

และประเทศชาติ(พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2562, 2562) เห็นได้ว่า โรงเรียนวิถีพุทธ

จึงต้องมีแนวทางส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมที่เป็นระบบและชัดเจนให้ผู้เรียนเป็นคนดีโรงเรียนวิถีพุทธเป็นโรงเรียน

ที่ดำเนินการพัฒนาการผู้เรียนโดยใช้หลักไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา เป็นการสร้างกติกาหรือวินัยทั้งพฤติกรรมทางกาย และวาจา เพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจ และจิตสำนึก (พระมหาโยธิน โยธิโก และคณะ, 2563)

เป็นการพัฒนาตามหลักพุทธธรรมที่ส่งเสริมให้เกิดความเจริญงอกงามตามลักษณะแห่งปัญญาวุฒิธรรมให้เกิดขึ้น

กับผู้เรียนโดยมีผู้บริหาร ครู พระภิกษุและชุมชนเป็นผู้ขับเคลื่อนให้บรรลุตามเจตนารมณ์โดยระยะแรกมีโรงเรียน

เข้าร่วมโครงการเมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2546 จำนวน 80 โรงเรียน ซึ่งมีทั้งระดับประถม มัธยมศึกษากระจาย

อยู่ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศ นับถึงปัจจุบันมีจำนวนถึง 22,796 โรงเรียน (โรงเรียนวิถีพุทธ, 2563) และยังมี

การพัฒนายกระดับเป็นโรงเรียนวิถีพุทธชั้นนำ จำนวน 10 รุ่นและวิถีพุทธพระราชทาน จำนวน 3 รุ่น

ต่อมากระทรวงศึกษาธิการ และคณะทำงานได้ไปกราบขอคำแนะนำเรื่องการจัดโรงเรียนวิถีพุทธจากพระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต) วัดญาณเวศกวัน เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2546 (มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2547) มีพระภิกษุและฆราวาส ผู้ทรงคุณวุฒิ มาร่วมประชุม ได้ข้อสรุปเบื้องต้นเกี่ยวกับหลักสำคัญของการจัดโรงเรียนวิถีพุทธคือ กรอบความคิดแบบโรงเรียนวิถีพุทธให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ตามที่พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ กำหนดให้คุณสมบัติของการเป็นคนดี เก่ง มีความสุขอย่างแท้จริง (สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, 2543) รวมถึงการฝึกความรับผิดชอบต่อสังคมด้านจริยธรรมของนักเรียน

เช่น 1) มุมมองที่ถือเอาประโยชน์ส่วนรวมเป็นสำคัญ 2) มุมมองบทบาทและหน้าที่ 3) มุมมอง ค่านิยมในการเป็นคนดี และ 4) มุมมองการเป็นสมาชิกที่ดีของสังคม (พัชฎาภรณ์ กลับส่ง รัตนบุรี และคณะ, 2563) เพื่อให้สอดคล้องนโยบายตามความมุ่งหมายและหลักการของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ที่กล่าวไว้ว่า

การจัดการศึกษาต้องเป็นไปเพื่อพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณทั้งร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความรู้

และคุณธรรม มีจริยธรรมและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข จะเห็นได้ว่า

มีความสอดคล้องกับเป้าหมายโดยแท้ของพุทธธรรมโดยผ่านการดำเนินงานของโรงเรียนวิถีพุทธ โดยมีการบริหาร

ที่เหมาะสมและสอดคล้องกับบริบทของโรงเรียน ซึ่งจะเป็นแนวทางให้ผู้บริหาร ครู และผู้ที่เกี่ยวข้อง

ใช้ในการจัดกิจกรรมหรือจัดประสบการณ์การเรียนรู้ ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาเป็นรูปแบบการบริหารโรงเรียน

วิถีพุทธ (กรกมล หนูจันทร์ และคณะ, 2561)ด้วยเหตุนี้จึงมีความจำเป็นต้องพัฒนาคุณภาพทางการศึกษา

ของประเทศไทยโดยเริ่มจากกระแสการปฏิรูปการศึกษา ที่ได้รับความร่วมมือทั้งในภาครัฐและเอกชนปรับระบบการเรียนการสอนให้มีความหลากหลายเพื่อพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์อยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข ได้รับการกล่อมเกลาจากคำสอนของพระพุทธศาสนาตั้งแต่ยุคแรกของประวัติศาสตร์ชาติไทย จนกล่าวได้ว่าวิถีพุทธคือ วิถีวัฒนธรรมของชาวไทยส่วนใหญ่ จนมีความเป็นเอกลักษณ์ที่ทั่วโลกตระหนักและให้การยอมรับ (กระทรวงศึกษาธิการ, 2546) พุทธธรรมหรือพุทธศาสตร์เป็นองค์ความรู้ที่มุ่งเน้นให้ผู้ศึกษาเข้าใจธรรมชาติของโลกและชีวิตที่แท้จริงและฝึกฝนให้ผู้ศึกษาสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม (พระธรรมปิฏก

(ป.อ. ปยุตฺโต), 2546)ดังนั้น การศึกษาทำให้มนุษย์เกิดความรู้และพัฒนาตนได้แล้ว ยังสามารถเป็นตัวกำหนดทิศทางของประเทศอีกด้วย เพราะหากประเทศมีการส่งเสริมการศึกษาที่ถูกทิศทาง ตลอดมีการวางแผนผลิตทรัพยากรมนุษย์ที่มีประสิทธิภาพย่อมทำให้ประเทศมีต้นทุนของทรัพยากรมนุษย์ที่มีศักยภาพในการร่วมกันสร้างประเทศให้มีความเจริญก้าวไกล ในการปฏิรูปการศึกษาตามหลักวิถีพุทธเป็นการเปิดมุมมองหรืออีกมิติหนึ่งของการศึกษา โดยจะนำหลักการวิธีการทางพระพุทธศาสนามาอธิบายและประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับการศึกษาและสังคมไทยในศตวรรษที่ 21 เพื่อขับเคลื่อนกระบวนการศึกษาให้เกิดความสำเร็จและพัฒนาได้อย่างยั่งยืน

รวมถึงสร้างคุณลักษณะอันพึงประสงค์ตามความต้องการของสังคมโดยผ่านกระบวนการศึกษาแบบพุทธบูรณาการ พระอนุสรณ์ กิตฺติวณฺโณ (เรืองปัญญารัตน์), 2561)

จากเหตุผลดังกล่าวทำให้ข้าพเจ้าสนใจและเห็นความสำคัญของการศึกษาแนวคิดการดำเนินงาน

โรงเรียนวิถีพุทธในการพัฒนาการจัดการเรียนการสอนโรงเรียนวิถีพุทธชั้นนำ เพื่อพัฒนาจรรยาบรรณครูผู้สอน

และพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนเป็น Soft Power ผู้เรียน ให้เป็นคน ดี เก่ง และมีความสุข

เรียนดี มีความสุข โดยใช้ WATPRACHA Model เพื่อพัฒนาการศึกษาให้อย่างยั่งยืนต่อไป

เว็บน่าสนใจ