ครูบ้านนอก

ชื่อผลงานนวัตกรรม ประสบการณ์สร้างปัญญาพัฒนาคุณธรรม

ชื่อเจ้าของผลงานนวัตกรรม นายศุภรุจณ์ ศรีสกุล

โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๔๖ จังหวัดชัยนาท

สังกัด สำนักบริหารงานการศึกษาพิเศษ

๑. ความสำคัญของนวัตกรรม

โครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เป็นการดำเนินงานเพื่อสืบสานพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๙ ตามพระราชประสงค์ของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๑๐ ซึ่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (นายแพทย์ธีระเกียรติ เจริญเศรษฐศิลป์) ได้มอบหมายให้รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (หม่อมหลวงปนัดดา ดิศกุล) ดำเนินงานตามนโยบายภายใต้กรอบยุทธศาสตร์ชาติเกี่ยวกับเรื่องคุณธรรม โดยร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานในฐานะผู้รับผิดชอบการจัดการศึกษาสำหรับเยาวชนส่วนใหญ่ของประเทศให้เป็นพลเมืองที่มีคุณภาพอีกทั้งรับผิดชอบในการจัดการศึกษาเพื่อให้เยาวชนทุกคน มีความรู้ ความสามารถ เป็นคนดี คนเก่ง และมีความสุข เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่ชี้ถึงแนวทางการดำรงอยู่ และปฏิบัติตนของประชาชน ตั้งแต่ระดับครอบครัว ชุมชน จนถึงระดับรัฐบาล โดยคำนึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล และสร้างภูมิคุ้มกันที่ดี เพื่อพร้อมรับต่อความเสี่ยง บนพื้นฐานของความรอบรู้ ระมัดระวังและคุณธรรม

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาชัยนาท ได้ตระหนักถึงความสำคัญของโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. และได้ดำเนินการขับเคลื่อนเพื่อส่งเสริม สนับสนุน และพัฒนางานด้านคุณธรรม ผ่านกิจกรรมส่งเสริมความดีต่าง ๆ ของโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ให้สอดคล้องกับแนวทางการดำเนินงานของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยมอบหมายให้กลุ่มนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการจัดการศึกษาเป็นผู้รับผิดชอบในการขับเคลื่อนนโยบาย

การพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณธรรมในยุคปฏิรูปการศึกษานั้น ครูผู้สอน และผู้บริหารจะต้องตระหนัก และให้ความสำคัญในการจัดกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้พัฒนาตนเอง มุ่งสู่การปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม คือ การเน้นวิถีชีวิตของเด็ก ตั้งแต่เรื่องการกิน อยู่ ดู ฟัง ไปจนกระทั่งเรื่องการพัฒนาทักษะทั้งในด้านการใช้ ร่างกาย ความคิด การกระทำที่เป็นประโยชน์ต่อตนเอง และผู้อื่น ตลอดจนการจัดสภาพแวดล้อมที่เป็น ธรรมชาติ เพื่อให้เด็กตระหนักถึงความสัมพันธ์ระหว่างตนเองกับโลกรอบตัว ทั้งนี้ ครูหรือผู้สนใจที่ต้องการปลูกฝังคุณธรรมให้กับเด็ก จำเป็นจะต้องศึกษาแนวคิดสำคัญของคุณธรรมเหล่านั้นให้เข้าใจอย่างแท้จริง คำนึงถึงธรรมชาติการเรียนรู้ของเด็ก และความสนใจในการเรียนรู้ของเด็กที่แตกต่างกันออกไปตามพื้นฐาน ของเด็ก และสภาพแวดล้อมรอบตัวเป็นสำคัญ แล้วจึงนำมาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับบริบทหรือหน่วยการเรียนรู้ต่าง ๆ ในโรงเรียน เพื่อผู้เรียนจะได้มีความพร้อม และสามารถพัฒนาตนเองสู่การศึกษาในยุคปัจจุบันได้เป็นอย่างดี สามารถปรับตัวเข้ากับคนอื่น และอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข

จากสภาพปัญหาในปัจจุบันนักเรียนขาดคุณธรรม นักเรียนบางคนมีพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ผู้สอนจึงค้นหาวิธีการแก้ปัญหาด้วยกิจกรรมการสอนโดยผ่านกิจกรรมเสริมประสบการณ์ เน้นการจัดกิจกรรม Active Learning เพื่อให้เด็กได้ลงมือทำกิจกรรมด้วยตนเอง Active Learning เป็นการจัดการเรียนการสอนแบบเน้นพัฒนากระบวนการเรียนรู้ ส่งเสริมให้ผู้เรียนประยุกต์ใช้ทักษะ และเชื่อมโยงองค์ความรู้นำไปปฏิบัติเพื่อแก้ไขปัญหาหรือประกอบอาชีพในอนาคต หลักการการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์เป็นการนำเอาวิธีการสอน เทคนิคการสอนที่หลากหลายมาใช้ออกแบบแผนการสอน และกิจกรรมกระตุ้นให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในชั้นเรียน ส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนกับผู้เรียนและผู้เรียนกับผู้สอน เป็นการพัฒนาผู้เรียนในเรื่องคุณธรรม จริยธรรม และเป็นกระบวนการสร้างคนดีด้วยคุณธรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ และประสิทธิผล

๒. จุดประสงค์และเป้าหมายของผลงานนวัตกรรม

๒.๑ จุดประสงค์

๑. เพื่อให้นักเรียนตระหนักและเห็นความสำคัญของความซื่อสัตย์ สุจริต

๒. เพื่อให้นักเรียนมีความรับผิดชอบ มีความตั้งใจในการเรียน และการปฏิบัติงาน

๓. เพื่อให้นักเรียนมีความพอเพียง พอประมาณสามารถดำรงชีวิตในประจำวันได้

๒.๒ เป้าหมายของผลงานนวัตกรรม

เชิงปริมาณ

จัดกิจกรรรมการเรียนการสอนโดยใช้แผนการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์เป็นเวลา ๑ ภาคเรียน

เชิงคุณภาพ

นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 จำนวน 67 คน มีคุณธรรมอัตลักษณ์ด้านความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ และความพอเพียงร้อยละ 80 โดยผ่านกระบวนการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์

๓. กระบวนการผลิตนวัตกรรม

โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๔๖ จังหวัดชัยนาท โดยการบริหารงานของนายวรทัศน์ รุ่งเรือง ผู้อำนวยการโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ ๔๖ จังหวัดชัยนาท ได้บริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมกับคณะครู และคณะกรรมการสถานศึกษา เพื่อจัดกระบวนการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และแก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ตลอดจนหลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.๒๕๕๑ มุ่งเน้นให้นักเรียนเป็นคนดี คนเก่ง และ สามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข หลักการบริหารแบบมีส่วนร่วมมีกระบวนการผลิตนวัตกรรม/ขั้นตอนการดำเนินงาน โดยใช้กระบวนการ PDCA ดังนี้

ขั้นที่ ๑ (Plan) การวางแผน

ขั้นที่ ๑ ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับกิจกรรมประสบการณ์สร้างปัญญาพัฒนาคุณธรรม โดย ครูผู้สอน และผู้เชี่ยวชาญร่วมกันวิเคราะห์สภาพปัญหาในห้องเรียน ค้นหาจุดอ่อน จุดแข็ง และสาเหตุของ นักเรียนที่ขาดคุณธรรม ซึ่งต้องให้พัฒนาคุณธรรมด้าน ความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์ และความพอเพียงให้เกิดขึ้นกับนักเรียน เพื่อให้สอดคล้องกับคุณธรรมอัตลักษณ์ที่สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานได้กำหนดไว้ พอสรุปได้ดังนี้

กิจกรรมเสริมประสบการณ์เป็นกิจกรรมฟัง พูด สังเกต คิด และปฏิบัติทดลอง เพื่อให้เกิดความคิดรวบ ยอดและเพิ่มพูลทักษะต่าง ๆด้วยวิธีการที่หลากหลาย เช่น การสนทนา ซักถามหรืออภิปราย การเล่านิทาน การศึกษานอกสถานที่ การสาธิตปฏิบัติการทดลอง ตามกระบวนการเรียนรู้ (สำนักการศึกษา กรุงเทพมหานคร. 2540: 15)

ธวันทนีย์ เหมาะผดุงกุล (2550: 16) กล่าวว่า การจัดประสบการณ์สำหรับเด็กควรจัดกิจกรรมแบบบูรณาการเนื้อหาวิชาเข้าไว้ด้วยกัน จัดกิจกรรมผ่านการเล่น และให้เด็กได้ลงมือปฏิบัติกับสื่อ/อุปกรณ์และสิ่งแวดล้อม โดยผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5 เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้และพัฒนาการทั้ง 4 ด้านเต็มศักยภาพ วรนาท รักสกุลไทย (2548) ได้สรุปความหมายของการจัดประสบการณ์แบบ บูรณาการไว้ว่าเป็นการจัดประสบการณ์ที่นำความรู้ ความคิดรวบยอด ทักษะ และประสบการณ์สำคัญทั้งมวลที่ผู้เรียนจะได้รับในสาระการเรียนรู้ต่าง ๆ มาเชื่อมโยงผสมผสานเข้าด้วยกันอย่างมีความหมาย และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงได้ ซึ่งเป็นการขจัดความซ้ำซ้อน ความไม่สัมพันธ์ และความไม่ต่อเนื่อง โดยเฉพาะในระดับปฐมวัย ซึ่งเน้นการพัฒนาโดยองค์รวม เมื่อพิจารณาความหมายของการบูรณาการจะเห็นได้ว่าความรู้ ความคิด และประสบการณ์สำคัญต่าง ๆ นั้นต่างมีความสัมพันธ์กัน และหน่วยย่อยที่สัมพันธ์กันเหล่านี้เกิดการผสมผสานหลอมรวมจนเกิดเอกลักษณ์ใหม่ที่มีความเป็นหนึ่งเดียวแนวทางหนึ่งในการจัดประสบการณ์แบบบูรณาการที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวของการจัดประสบการณ์ในระดับปฐมวัย ซึ่งเป็นการจัดประสบการณ์ที่เน้นเด็กเป็นศูนย์กลาง และมีความสอดคล้องกับหลักการเรียนรู้ของสมอง

ความสำคัญของกิจกรรมเสริมประสบการณ์

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาเอกชน(2535: 47) ในการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์มีความสำคัญต่อเด็กปฐมวัยมากเพราะเป็นกิจกรรมที่ชาวยให้เด็กได้เข้าใจเนื้อหากิจกรรมนีเปิดโอกาสให้เด็กได้ทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องที่เรียน กิจกรรมเสริมประสบการณ์ช่วยให้เด็กมีความคิดรวบยอดที่ชัดเจน ซึ่งเป็นการพัฒนาทักษะทางสติปัญญาให้เด็กเกิดความคิดรวบยอดเกี่ยวกับเนื้อหาหน่วยการสอน ตลอดจนส่งเสริมพัฒนาการด้านสังคมฝึกความกล้าแสดงออก และฝึกให้เด็กมีคุณธรรม ความสำคัญของการจัดกิจกรรมเริมประสบการณ์ คือ การจัดการเรียนการสอนให้ผู้เรียนบรรลุจุดมุ่งหมายของการส่งเสริมพัฒนาการในทุกด้าน โดยจะคำนึงถึงสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวเด็กเช่น พืชผัก ผลไม้ สัตว์ ตลอดจนเทศกาล วันสำคัญ ฤดูกาล และสามารถนำวัสดุในท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้ในการจัดกิจกรรมได้ สิ่งที่เป็นรูปธรรม เปิดโอกาสให้เด็กได้ปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเอง ในการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์ มีการนำเอาเนื้อหามาบูรณการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน รูปแบบการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์ ไพเราะ พุ่มมั่น (2551: 22-40) ได้นำเสนอรูปแบบการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์หลายรูปแบบ ดังนี้

๑. เน้นแบบการเล่าเรื่อง ข่าว เหตุการณ์

การเล่าเรื่องเป็นประสบการณ์ทางภาษาที่ควรจัดโดยเปิดโอกาสให้เด็กเด็กได้พูดแสดงความคิดเห็นเล่าเรื่องราวประกอบภาพเล่าประสบการณ์ของตนเอง โดยฝึกอย่างสม่ำเสมอ เรื่องที่เล่าควรเป็นเรื่องที่เด็กสนใจหรือเกี่ยวข้องกับเด็ก เช่น เรื่องภายในครอบครัว โรงเรียน การท่องเที่ยว สัตว์เลี้ยง อาหารหรือของเล่นนอกจากนี้ครูอาจพาเด็กชมรอบ ๆโรงเรียนสถานที่สำคัญดูการประกอบอาชีพของบุคคลในชุมชนเพื่อให้เด็ก นำเรื่องราวที่ตนพบมาเล่าให้เพื่อนเพื่อนฟังตามความคิดเห็นของตนเอง

๒. รูปแบบการแสดงบทบาทสมมติ

การจัดกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงออกทางการพูดและการแสดงท่าทางตามความคิดเห็นของเด็กอย่างมีอิสระในสถานการณ์หนึ่ง โดยไม่มีการซักซ้อมล่วงหน้า ใช้สื่ออุปกรณ์เท่าที่มีอยู่ในขณะนั้นจะช่วยให้ผู้เรียนเกิดความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในเรื่องที่เรียน

๓. รูปแบบการเล่านิทาน

การเล่าเรื่องให้เด็กฟังครูอาจเล่าด้วยปากเปล่าหรือใช้สื่อประกอบ โดยมีการสนทนา อภิปรายซักถาม แสดงความคิดเห็น และแสดงท่าทางประกอบเรื่องราว ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจุดมุ่งหมายของการเล่า

๔. รูปแบบปฏิบัติการทดลอง

การจัดกิจกรรมให้เด็กได้ลงมือปฏิบัติและเกิดการค้นพบข้อเท็จจริงด้วยตนเองภายใต้การดูแลและแนะนำของครูให้เด็กใช้ประสาทสัมผัสทั้งห้า คือ การมองเห็น การได้สัมผัส การชิมรส การดมกลิ่น และการฟังนอกจากนี้ยังเน้นการพัฒนาด้านสังคมความรับผิดชอบการทำงานร่วมกันความเป็นระเบียบในการทำงาน

๕. รูปแบบการสาธิต

การทำให้เห็น การทำให้ดู การชี้แนะให้ทำตามเพื่อนำไปสู่การเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง ซึ่งเด็กจะเรียนรู้ได้ดีกว่าการบรรยาย อธิบาย หรือการบอกเล่าของครู

๖. รูปแบบทักษะกระบวนการกลุ่ม

การจัดประสบการณ์ที่ครูกำหนดจัดเตรียมเนื้อหาต่าง ๆที่ต้องการให้เด็กได้เรียนรู้จากการให้เด็กได้รวมกลุ่มสนทนาร่วมกันวางแผนร่วมปฎิบัติกิจกรรมเพื่อ ให้ได้สิ่งที่ต้องการ

๗. รูปแบบอภิปราย/สนทนา/ระดมความคิดเห็น

การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซึ่งกันและกันระหว่างครูกับเด็กหรือเด็กกับเด็กด้วยกันเอง โดยที่ครูเป็นผู้ประสานงาน ครูอย่าด่วนตอบปัญหาให้เด็กเร็วเกินไป ต้องเปิดโอกาสให้เด็กได้คิดคำตอบด้วยตนเองโดยวิธีแนะแนวทางให้เด็กคิดไปตามลำดับจนถึงจุดมุ่งหมายปลายทางคือคำตอบในที่สุดซึ่งเป็นวิธีการสอนให้เด็กรู้จักคิดเป็น

๘. รูปแบบทักษะกระบวนทางวิทยาศาสตร์

การส่งเสริมให้เด็กอยากรู้อยากเห็นเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมรอบ ๆตัวในสิ่งที่เขาสงสัย เข้าใจโลกที่เค้าอยู่และสามารถพัฒนาการคิด การรู้จักหาคำตอบแบบวิทยาศาสตร์ได้แก่ ทักษะการสังเกต ทักษะการจำแนกประเภท ทักษะการวัด ทักษะการสื่อความหมาย ทักษะการลงความคิดเห็น และทักษะการหามิติสัมพันธ์

๙. รูปแบบโดยใช้เกม

การสอนที่กำหนดกิจกรรมการเล่น กำหนดกระบวนการกลุ่ม เพื่อให้ผู้เรียนได้มีส่วนร่วมทางอารมณ์มีความสนุกสนานทั้งการเล่นแบบเดียวแบบคู่และเป็นกลุ่ม การเล่นจะทำให้เกิดการเรียนรู้การเล่นเกมจะช่วยให้ผู้เรียนได้พัฒนาบุคลิกภาพของตนเองและช่วยให้ผู้สอนได้ทราบพฤติกรรมของผู้เรียน

๑๐. รูปแบบการศึกษานอกสถานที่

การพาเด็กไปศึกษาสภาพความเป็นจริงของสิ่งที่ต้องการและเพิ่มพูนประสบการณ์เกี่ยวกับความสัมพันธ์ของสิ่งต่าง ๆ นอกโรงเรียนซึ่งอาจพาเด็กไปศึกษาสภาพบริเวณรอบรอบโรงเรียนไปจนถึงสถานที่ต่าง ๆ นอกโรงเรียน

๑๑. รูปแบบวิธีการอื่น ๆ ที่ใช้สอดแทรกการจัดประสบการณ์ต่าง ๆ ขณะสอน ได้แก่

๑. การมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างครูกับเด็ก มีความสำคัญและมีอิทธิพลต่อการเรียนรู้ของเด็ก เพราะเป็นพฤติกรรมที่เกิดขึ้นตลอดเวลา ทั้งวาจา และท่าทาง ถ้าครูแสดงพฤติกรรมที่เกิดขึ้นตลอดเวลาทางวาจาและท่าทางในเชิงบวกก็จะช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ของเด็กแต่เป็นไปในทางลบก็จะสกัดกั้นการเรียนรู้ของเด็กมีพฤติกรรมตอบสนองครูไปในทางลบเช่นกัน

๒. การเตรียมเด็กให้สงบ (การเก็บเด็ก) การดึงความสนใจของเด็กในขณะที่กำลังพูดคุยหรือเล่นให้กลับมาสนใจกิจกรรมที่ครูต้องการจัดกิจกรรมที่ใช้เตรียมเด็กให้สงบ โดยการใช้ท่าทางเช่นการปรบมือสามครั้งพร้อมกับนับตามเบาๆ การใช้เพลงหรือคำคล้องจองที่สั้นสั้นสนุกสนานเด็กจำง่ายสามารถทำท่าทางประกอบได้

๓. การชมเชยให้กำลังใจเด็กทำให้เด็กเกิดการกระตือรือร้นมีความภาคภูมิใจ เช่น การกล่าวชมเชย การใช้ท่าทาง การปรบมือ การโอบกอด อื่นๆ การแสดงผลงานที่เด็กทำไปแสดงโชว์

๔. การร้องเพลงกิจกรรมที่จัดให้เด็กแสดงออกเพื่อความสนุกสนานเพลิดเพลินและเรียนรู้เกี่ยวกับภาษาและ จังหวะดนตรี

๕. การใช้คำถามคำถามมีบทบาทต่อการเรียนการสอนเพราะการสอนมีการใช้คำถามอยู่ตลอดเวลาการใช้คำถามจะช่วยส่งเสริมและกระตุ้นกระบวนการคิดการเรียนรู้ของเด็กคำถามที่คุณครูใช้ควรจะเป็นคำถามปลายเปิดเพื่อเปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงความคิดเห็นตามความคิดของตนเอง

จากข้อมูลดังกล่าวข้างต้นจะเห็นได้ว่าการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์ เป็นกิจกรรมที่ครอบคลุมการพัฒนากล้ามเนื้อใหญ่ พัฒนากล้ามเนื้อเล็ก พัฒนาอารมณ์ จิตใจ และปลูกฝังคุณธรรม พัฒนาสังคมนิสัย พัฒนาการคิด พัฒนาภาษา และส่งเสริมจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์ของเด็ก เป็นการจัดประสบการณ์แบบบูรณาการที่สอดคล้องกับวิธีการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย และหลักการทำงานของสมองอย่างชัดเจน แม้ว่าจะเป็นแนวทางการจัดประสบการณ์ที่มีมานานมากแล้วก็ตาม หากครูจัดได้ถูกต้อง และครบถ้วนอย่างสม่ำเสมอย่อมนำไปสู่การทำให้เด็กกระตือรือร้นใฝ่รู้ใฝ่เรียน และเกิดแรงจูงใจในการเรียน เด็กได้รับการพัฒนาทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ จิตใจ สังคม และสติปัญญา ครบทุกด้าน ช่วยเกิดการพัฒนาแบบองค์รวม ทั้งสาระการเรียนรู้ ทักษะ และประสบการณ์สำคัญ ช่วยเพิ่มพูนความสามารถในการจำ การคิด และการแก้ปัญหา และช่วยให้เด็กมีเจตคติที่ดีต่อการเรียนรู้ รวมทั้งคุณธรรมและจริยธรรมควบคู่กันไป เด็กจะสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง และความรู้นั้นเป็นความรู้ที่ยั่งยืนตลอดไป

ศึกษารูปแบบของการจัดกิจกรรม

๑. ระดมความคิด หาสาเหตุที่มาของปัญหาและความความสำคัญ

๒. วัตถุประสงค์ (K P A)

๒.๑ ด้านความรู้ (Knowleadge)

๒.๒ ด้านกระบวนการปฏิบัติ (Process)

๒.๓ ด้านเจตคติ (Attitude)

๓. ปัญหา

๔. สาเหตุของปัญหา

๕. วิธีการแก้ไขปัญหา

๖. หลักธรรมที่นำมาใช้

๗. วิธีการวัดและประเมิน

ขั้นที่ ๒ ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้ (Do)

ขั้นตอนการออกแบบกิจกรรมเสริมประสบการณ์ มีขั้นตอนดังนี้

๑. ขั้นตอนการนำเข้าสู่บทเรียน

๒. ขั้นตอนการเรียนรู้โดยใช้แผนการจัดกิจกรรมการจัดประสบการณ์

๓. ขั้นตอนการประเมินผลความสำเร็จทางการเรียนของผู้เรียน

๔. วัดผลและประเมินผล

วิธีวัดผล

- สังเกตพฤติกรรมด้านความซื่อสัตย์ สุจริต

- สังเกตพฤติกรรมด้านความรับผิดชอบ

- สังเกตพฤติกรรมด้านความพอเพียง

เครื่องมือ

- แบบสังเกตพฤติกรรมด้านความซื่อสัตย์ สุจริต

- แบบสังเกตพฤติกรรมด้านความรับผิดชอบ

- แบบสังเกตพฤติกรรมด้านความพอเพียง

ขั้นที่ ๓ ตรวจสอบแผนการจัดการเรียนรู้( Check)

ด้านความสอดคล้องกับจุดประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหา กิจกรรมการเรียนรู้ สื่อการสอน การวัดและประเมินผล โดยผ่านกระบวนการ PLC

ขั้นที่ ๔ ปรับปรุง (Action)

ปรับปรุงแผนการจัดการเรียนรู้กิจกรรมเสริมประสบการณ์ตามที่ผู้เชี่ยวชาญให้คำแนะนำ

ขั้นที่ ๕ นำไปใช้

เมื่อจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์ เพื่อส่งเสริมคุณธรรมด้านความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์สุจริต และความพอเพียงแล้ว จึงนำไปใช้จัดการเรียนการสอนในห้องเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ตามขั้นตอนของกระบวนการนวัตกรรม โดยควบคุมให้เป็นไปตามข้อกำหนดของนวัตกรรม นำผลการดำเนินงานตามขั้นตอนของนวัตกรรมไปให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ ซึ่งหากพบว่าผลการใช้นวัตกรรมไม่เหมาะสมจะเข้าสู่การปรับปรุงแก้ไขตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญต่อไป

๔. ผลการดำเนินงาน/ผลสัมฤทธิ์/ประโยชน์ที่ได้รับ

ผลที่เกิดตามจุดประสงค์

๑. นักเรียนมีความตระหนักและเห็นความสำคัญของความซื่อสัตย์ สุจริต

๒. นักเรียนมีความรับผิดชอบ มีความตั้งใจในการเรียนและการปฏิบัติงาน

๓. นักเรียนมีความพอเพียง พอประมาณสามารถดำรงชีวิตในประจำวันได้

ผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียน

นักเรียนมีการพัฒนาตนเองตามหลักคุณธรรมและมีความรู้ในการลงมือปฏิบัติ ส่งผลให้นักเรียนมีความรับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมาย มีความตั้งใจและกระตือรือร้นในการทำงาน ทำงานเสร็จและส่งงานตามเวลา รู้จักช่วยเหลือเพื่อนในห้องเรียน รู้จักใช้สิ่งของอย่างประหยัดใช้สิ่งของที่มีอยู่อย่างคุ้มค่า ตลอดจนรู้จักวิธีการปลูกผักสวนครัวและนำผักที่ปลูกมาประกอบอาหารซึ่งจะช่วยลดรายจ่ายในครอบครัวได้ และผู้เรียนได้ลงมือทำกิจกรรมด้วยตนเอง นอกจากนี้ยังมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ มีพฤติกรรมบ่งชี้ทางบวกเพิ่มขึ้น

ผลที่เกิดกับครู

ครูได้มีการพัฒนาตนเองอยู่เสมอ หมั่นศึกษาหาความรู้อยู่ตลอดเวลาเพื่อให้รู้เท่าทันเหตุการณ์ ทำหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายอย่างเต็มความสามารถ เป็นแบบอย่างที่ดีให้กับนักเรียน ใช้จ่ายอย่างประหยัด แต่งกายถูกต้องตามระเบียบและข้อตกลงของโรงเรียน มีการพัฒนาตนเองในด้านการจัดการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับคุณธรรม มีน้ำใจต่อเพื่อนครูด้วยกัน รวมถึงมีการสร้างเครือข่ายร่วมกันภายในโรงเรียนและหน่วยงานอื่น ส่งผลให้ครูได้รับความไว้วางใจจากผู้ปกครองและชุมชน

ผลที่เกิดขึ้นกับผู้ปกครอง

จากการที่นักเรียนมีการพัฒนาตนเองตามหลักคุณธรรม ส่งผลให้โรงเรียนได้รับเสียงสะท้อนจากผู้ปกครองว่าบุตรหลานมีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในทางที่ดีขึ้น มีความรับผิดชอบ ทำงานที่ได้รับมอบหมายโดยผู้ปกครองไม่ต้องคอยเตือน รู้จักประหยัดอดออม ทำงานบ้านช่วยผู้ปกครอง และรู้จักใช้สิ่งของอย่างรู้คุณค่ามากขึ้น

ประโยชน์ที่ได้รับ

ในการดำเนินงานนวัตกรรมสร้างสรรค์คนดีได้ใช้วงจรคุณภาพ PDCA (วงจรเดมมิ่ง) สิ่งสำคัญที่จะทำให้การพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมนักเรียนประสบผลสำเร็จได้นั้น ครูเป็นบุคคลสำคัญในการขับเคลื่อนนวัตกรรมนี้ จากการที่ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ (PLC) เป็นแนวทางในการพัฒนาคุณธรรมให้นักเรียนมีความตระหนัก และปฏิบัติงานที่ได้รับมอบหมายด้วยตนเอง สามารถลงมือกระทำด้วยตนเองโดยที่ครูคอยให้คำแนะนำและให้คำปรึกษา มีพฤติกรรมเชิงบวกมากขึ้น สามารถนำความรู้ที่ได้ไปเผยแพร่ต่อคนอื่นได้ และนักเรียนมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์ พัฒนาตนเองตามคุณธรรม เกิดเป็นความประพฤติที่ดีงามเป็นประโยชน์ต่อตนเอง

๕. ปัจจัยไปสู่ความสำเร็จ

๑. มีการวางแผนงานที่ดีเน้นการมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรม ทำให้การดำเนินงานในทุกกิจกรรมเป็นระบบ โดยมีการประชุมผู้เกี่ยวข้อง อาทิ ผู้ปกครอง ตัวแทนชุมชน คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

ครู นักเรียน มีการส่งเสริม สนับสนุน สู่การวางแผนโดยกำหนดวัตถุประสงค์ เป้าหมาย กระบวนการ วิธีวัดผลประเมินผล เครื่องมือวัดผล งบประมาณอย่างชัดเจน เป็นขั้นตอน

๒. บทบาทของผู้สอนในการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์ จัดให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลางของการเรียนการสอน กิจกรรมต้องสะท้อนความต้องการในการพัฒนาผู้เรียนและเน้นการนำไปใช้ประโยชน์ในชีวิตจริงของผู้เรียน มีการสร้างบรรยากาศของการมีส่วนร่วม และการเจรจาโต้ตอบที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับผู้สอนและเพื่อนในชั้นเรียน จัดสภาพการเรียนรู้แบบร่วมมือ ส่งเสริมให้เกิดการร่วมมือในกลุ่มผู้เรียน กิจกรรมการเรียนการสอนให้ท้าทาย และให้โอกาสผู้เรียนได้รับวิธีการสอนที่หลากหลาย

๓. บทบาทของผู้เรียนในการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์ ผู้เรียนไม่ได้เป็นผู้นั่งฟังผู้สอนบรรยายอย่างเดียว แต่เป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนกิจกรรมเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ ดังนี้มีความรับผิดชอบ ให้ความร่วมมือกับผู้สอนในการจัดการเรียนรู้ มีส่วนร่วมในการทำกิจกรรม และมีความกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้ได้ลงมือปฏิบัติ ในสถานการณ์จริงด้วยตนเองเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง

๔. บทบาทของผู้ปกครอง ผู้ปกครองต้องมีความตระหนักในการพัฒนานักเรียนให้มีคุณธรรม ให้ความร่วมมือกับครูผู้สอน มีส่วนร่วมในการเรียนการสอนคอยกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเอง

๕. ความพร้อมด้านงบประมาณในการจัดกิจกรรม การจัดหาวัสดุอุปกรณ์ให้เพียงพอกับนักเรียนเพื่อให้นักเรียนได้ลงมือทำด้วยตนเองซึ่งจะทำให้นักเรียนเกิดกระบวนการอารเรียนรู้ด้วยตนเอง

๖. ความร่วมมือจากทุกฝ่าย ทั้งบุคคลภายในโรงเรียนที่เป็นฝ่ายปฏิบัติ ได้แก่ ครู นักเรียน บุคลากร บุคคลภายในอกซึ่งเป็นฝ่ายสนับสนุน ได้แก่ วัด ผู้ปกครอง ชุมชน เป็นต้น

๖. บทเรียนที่ได้รับ (Lesson Learned)

การจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์สำหรับเด็กผู้จัดต้องยึดเด็กเป็นสำคัญให้นักเรียนได้เป็นผู้ศึกษาค้นคว้า ลงมือปฏิบัติกิจกรรมด้วยตนเอง โดยมีครูเป็นผู้คอยดูแลอำนวยความสะดวกและให้คำเนะนำในการทำกิจกรรม ซึ่งจะทำให้นักเรียนบรรลุผลสำเร็จในการเรียน และนักเรียนเกิดความเข้าใจ เข้าถึงคุณธรรม แล้วนำไปปฏิบัติ นักเรียนได้พัฒนาพฤติกรรมให้ดีขึ้น และบูรณาการสู่การพัฒนาด้านอื่นๆ ต่อไป

๗. การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ/รางวัลที่ได้รับ

๑. เผยแพร่ผ่านใน facebook

๒. เผยแพร่แก่ผู้บริหารโรงเรียนและคณะครู

๘. เงื่อนไขความสำเร็จ

๑. ผู้ปกครองควรมีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณธรรมให้กับผู้เรียนโดยคอยให้คำแนะนำและคำปรึกษา

๒. ครูผู้สอนมีความตระหนัก ศึกษาหาความรู้ พัฒนาตนเองให้ทันเหตุการณ์อยู่เสมอ และกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความกระตือรือร้นในการเรียนมากยิ่งขึ้น

เว็บน่าสนใจ