บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาและแนวทางการแก้ปัญหาการจัดการเรียนการสอนของครูผู้สอนผู้เรียนพิการศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว 2) พัฒนารูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ 3) ศึกษาความพึงพอใจของครูที่มีต่อรูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methodology) แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ระยะที่ 1 ศึกษาสภาพปัญหาและแนวทางการแก้ปัญหาการจัดการเรียนการสอนของครู ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ โดยการเลือกแบบเจาะจง จากครูผู้สอนผู้เรียนพิการที่มีประสบการณ์ด้านการจัดการเรียนการสอน 10 ปี ขึ้นไป จำนวน 10 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบฯ มีดำเนินการดังต่อไปนี้ 1) ตรวจสอบร่างรูปแบบและคู่มือการใช้รูปแบบ โดยการสนทนากลุ่มผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 10 คน ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญในด้านบริหารจัดการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพในสถานศึกษาอย่างน้อย 3 ปี หรือเป็นผู้ดำรงตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษาและมีประสบการณ์บริหารจัดการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพในสถานศึกษา อย่างน้อย 3 ปี หรือเป็นผู้มีประสบการณ์ด้านการวิจัยและพัฒนาด้านการบริหารการศึกษา อย่างน้อย 3 ปี หรือด้านการจัดการเรียนการสอนสาขาวิชาการบริหารการศึกษาในระดับอุดมศึกษา เครื่องมือที่ใช้แบบบันทึกการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าสถิติพื้นฐาน ค่าความถี่และการวิเคราะห์เนื้อหา 2) ตรวจสอบรูปแบบและคู่มือการใช้รูปแบบโดยการประเมิน กลุ่มผู้ให้ข้อมูลเลือกแบบเจาะจงจำนวน 10 คน ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญในด้านบริหารจัดการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพในสถานศึกษาอย่างน้อย 3 ปี หรือเป็นผู้ดำรงตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษาและมีประสบการณ์บริหารจัดการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพในสถานศึกษา อย่างน้อย 3 ปี หรือเป็นผู้มีประสบการณ์ด้านการวิจัยและพัฒนาด้านการบริหารการศึกษา อย่างน้อย 3 ปี หรือด้านการจัดการเรียนการสอนสาขาวิชาการบริหารการศึกษาในระดับอุดมศึกษา เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบตรวจสอบรูปแบบ และแบบตรวจสอบคู่มือการใช้รูปแบบ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าสถิติพื้นฐาน ทดลองใช้รูปแบบฯ ประชากร คือ ครูผู้สอนในศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว จำนวน 53 คน เครื่องมือที่ใช้ รูปแบบและคู่มือการใช้รูปแบบฯ แบบประเมินความสามารถในการปฏิบัติงานฯ แบบบันทึกผลการพัฒนาผู้เรียน แบบบันทึกผลการประชุมตามกระบวนการ PLC แบบรายงานผลการนิเทศ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าสถิติพื้นฐาน ค่าความถี่และการวิเคราะห์เนื้อหา ระยะที่ 3 ศึกษาความพึงพอใจของครูที่มีต่อรูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ ประชากร คือ ครูผู้สอนในศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว จำนวน 53 คน เครื่องมือที่ใช้ แบบประเมินความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าสถิติพื้นฐาน
ผลการวิจัย
1. สภาพปัญหาและแนวทางการแก้ปัญหาการจัดการเรียนการสอนของครูผู้สอน ประเด็นปัญหาที่มีการกล่าวถึงมากที่สุดคือ ครูตระหนักถึงประโยชน์ของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพเพื่อการจัดการเรียนรู้น้อย ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า หาแนวทางมาพัฒนาครูและจัดการอบรมเพื่อให้เกิดความเชื่อมั่นว่าการจัดการเรียนรู้ทางวิชาชีพ ให้ผู้เรียนเกิดประโยชน์มากที่สุด ครูขาดการเติมเต็มซึ่งกันและกัน ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า ครูต้องมีการแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน การร่วมมือรวมพลังของทุกฝ่ายในการพัฒนาการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณภาพผู้เรียนน้อย แบ่งปันความสำเร็จ ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า ครูต้องมีการแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน ด้านการพัฒนาศักยภาพของผู้เรียน เน้นความบกพร่องและความต้องการจำเป็นพิเศษของผู้เรียนเป็นหลัก ครูต่างคนต่างทำ ต่างคนต่างจัดการเรียนรู้ ทำให้รู้สึกโดดเดี่ยวและขาดการแบ่งปันความสำเร็จ ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า เน้นให้ครูมีการอบรมพัฒนาเทคนิคการสอนใหม่ ๆ ให้ครูที่บรรจุใหม่หรือไม่มีประสบการณ์ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ถ้ามีปัญหาให้ครูที่มีประสบการณ์หรือช่วยแบ่งปันความรู้ เพื่อจะได้นำมาพัฒนาการจัดการเรียนรู้ต่อไป ใช้กระบวนการชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพมาจัดการเรียนรู้ ครูใช้วิธีการจัดการเรียนรู้เดิม ๆ ซ้ำ ๆ ไม่ยอมรับการเปลี่ยนแปลง ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า การใช้กระบวนการตามกิจกรรมการเรียนรู้ชุมชนแห่งเรียนรู้ทางวิชาชีพร่วมในการจัดการเรียนรู้ โดยแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ของครูแต่ละคน ครูไม่เปิดใจรับฟังการเสนอความคิดเห็นอย่างสร้างสรรค์ ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า ผู้บริหารและเพื่อนครู ใช้การนิเทศแบบกัลยาณมิตร พี่สอนน้อง การออกแบบกิจกรรมการจัดการเรียนการสอน บางกิจกรรมขาดความเหมาะสม ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า ครูต้องทำความเข้าใจหลักสูตรสถานศึกษา ออกแบบกิจกรรมให้เหมาะสมกับความสามารถพื้นฐานและประเภทของความพิการ ครูรับแนวทางการพัฒนาผู้เรียนไปปฏิบัติ แต่ขาดการนำไปพัฒนาต่อยอด ได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาว่า สร้างความตระหนักแก่ครูผู้สอนให้เห็นความสำคัญของการสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
2. รูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ มีลักษณะดังนี้
2.1 รูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ ได้แก่ องค์ประกอบที่ 1 หลักการของรูปแบบ องค์ประกอบที่ 2 วัตถุประสงค์ของรูปแบบ องค์ประกอบที่ 3 กระบวนการของรูปแบบ ประกอบด้วย 1) องค์ประกอบของชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ
2) ปัจจัยที่ส่งผลต่อชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพ 3) กระบวนการจัดการเรียนรู้
2.2 ผลการตรวจสอบรูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ ด้านความเหมาะสม และ ด้านความเป็นไปได้ พบว่า โดยรวมมีความเหมาะสม มีความเป็นไปได้ อยู่ในระดับมากที่สุด (µ=4.55, σ=0.53) และผลการตรวจสอบคู่มือการใช้รูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ ด้านความเหมาะสม ด้านความเป็นไปได้ พบว่า โดยรวมมีความเหมาะสม มีความเป็นไปได้ อยู่ในระดับมากที่สุด (µ=4.51, σ=0.52)
2.3 ผลการทดลองใช้รูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ พบว่า 1) ความสามารถในการปฏิบัติงานตามแนวคิดการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ หลังการใช้รูปแบบสูงกว่าก่อนการใช้รูปแบบ 2) ผลการประเมินพัฒนาผู้เรียนตามแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (IEP) ปีการศึกษา 2567 ตามหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยสำหรับเด็กที่มีความต้องการจำเป็นพิเศษ พุทธศักราช 2567 ผ่านเกณฑ์การพัฒนา คิดเป็นร้อยละ 100 3) ผลการประเมินพัฒนาผู้เรียนตามแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (IEP) ปีการศึกษา 2567 ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2563 (ฉบับปรับปรุง 2565) ผ่านเกณฑ์การพัฒนา คิดเป็นร้อยละ 100
3. ผลการศึกษาความพึงพอใจของครูที่มีต่อรูปแบบการบริหารของศูนย์การศึกษาพิเศษ ประจำจังหวัดสระแก้ว เพื่อการเป็นชุมชนแห่งการเรียนรู้ทางวิชาชีพของครูผู้สอนผู้เรียนพิการ พบว่า โดยรวมมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากที่สุด (µ =4.63, σ =0.49)