ครูบ้านนอก

บทที่ 1

ความเป็นมา

1. ความสำคัญของผลงานนวัตกรรม

พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) พระราชทานให้คณะองคมนตรี ในโอกาสการจัดตั้ง “กองทุนการศึกษา” เมื่อปี พ.ศ. 2555 โดยมีพระราชกระแสรับสั่งที่ว่า “ให้โรงเรียนสร้างคนดีให้บ้านเมือง” และพระราชทานหลัก 3 ประการ ในเรื่องครูและนักเรียน ดังนี้

“ ให้ครูรักเด็ก และเด็กรักครู ให้ครูสอนให้เด็กมีน้ำใจต่อเพื่อนไม่ให้แข่งขันกัน แต่ให้แข่งกับตัวเอง และให้เด็กที่เรียนเก่ง ช่วยสอนเพื่อนที่เรียนช้ากว่า ให้ครูจัดกิจกรรมให้นักเรียนร่วมกัน เพื่อให้เห็นคุณค่าของความสามัคคี ”

จากพระราชกระแสรับสั่งข้างต้นสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณบดินทรเทพยวรางกูร ทรงพระราชทาน พระบรมราโชบาย ด้านการศึกษาเพื่อสานต่อพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ว่าการศึกษาต้องมุ่งสร้างพื้นฐานให้แก่ผู้เรียน 4 ด้าน ดังนี้ 1) มีทัศนคติที่ถูกต้องต่อบ้านเมือง 2) มีพื้นฐานชีวิตที่มั่นคง - มีคุณธรรม 3) มีงานทำ - มีอาชีพ และ 4) เป็นพลเมืองดี โรงเรียนคุณธรรม สพฐ. (2565 : 2)

ด้วยความมุ่งมั่นที่จะสนองพระราชประสงค์ในการส่งเสริมการสร้างคุณงามความดีให้เกิดขึ้นภายในโรงเรียน เพื่อสร้างคนดีให้บ้านเมือง จึงเป็นที่มาของการจัดตั้ง “มูลนิธิยุวสถิรคุณ ” โดยการสนับสนุนของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ทั้งนี้มูลนิธิยุวสถิรคุณได้ดำเนินงานพัฒนาคุณธรรมในโรงเรียนควบคู่กันไปในศูนย์ 3 ศูนย์ ได้แก่ ศูนย์สถานศึกษาพอเพียง ศูนย์จิตวิทยาการศึกษา และศูนย์โรงเรียนคุณธรรม

กระบวนการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรมจริยธรรม หรือ โรงเรียนคุณธรรม ประกอบด้วยงาน

4 ขั้นตอนหลัก คือ 1) การสร้างความรู้ความเข้าใจ และการพัฒนาศักยภาพครูแกนนำและนักเรียนแกนนำ 2) การลงมือปฏิบัติของโรงเรียน 3) การนิเทศติดตามโรงเรียน และ 4) การรายงานความก้าวหน้าและการประเมินผล ซึ่งหัวใจสำคัญของการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม คือ “การแปลงคุณธรรมให้เป็นจริยธรรมหรือพฤติกรรมที่พึงประสงค์” ดังนั้น แนวปฏิบัติในการพัฒนาโรงเรียนคุณธรรม จึงใช้ตารางคุณธรรมอัตลักษณ์ เป็นเครื่องมือในการปฏิบัติงานคุณธรรมอัตลักษณ์ ประกอบด้วย คุณธรรมเป้าหมาย และพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวก (พฤติกรรมที่พึงประสงค์) ซึ่งเกิดจากการประชุมระดมสมองของโรงเรียนตนเอง พฤติกรรมที่พึงประสงค์ของแต่ละโรงเรียนจะแตกต่างกันตามสภาพปัญหาเชิงพฤติกรรมที่เกิดขึ้นในโรงเรียนนั้น ๆ หรือคุณธรรมความดีที่โรงเรียนต้องการสร้างขึ้น เมื่อประชุมระดมสมองได้ความเห็นร่วมกันแล้ว จึงนามาเขียนเผยแพร่ ในรูปของตารางคุณธรรมอัตลักษณ์เพื่อประกาศเป็นเจตนารมณ์ร่วมกันที่จะประพฤติปฏิบัติตามคุณธรรมเป้าหมาย และพฤติกรรมบ่งชี้เชิงบวกที่ร่วมกันกาหนดขึ้น ปภัสวดี วีรกิตติ และคณะ (2560 : 9)

สืบเนื่องจากสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้ดำเนินโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เพื่อปลูกฝังให้ผู้บริหาร ครู นักเรียนและบุคลากรทางการศึกษาได้รับการปลูกฝังคุณธรรม 5 ประการ ได้แก่ 1) ความพอเพียง 2) ความกตัญญู 3) ความซื่อสัตย์สุจริต 4) ความรับผิดชอบ และ 5) อุดมการณ์คุณธรรม การผลิตนวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี เป็นกิจกรรมหนึ่งที่โรงเรียนจะต้องดำเนินการขับเคลื่อนตามโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ข้าพเจ้าได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของโครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เป็นโครงการที่เป็นประโยชน์ต่อคณะครู นักเรียน บุคลากรทางการศึกษาและชุมชนของโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซว เพราะเป็นโครงการที่ปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม ให้เกิดขึ้นกับครู นักเรียน บุคลากรทางการศึกษาและชุมชนอย่างแท้จริง โดยคุณธรรมทั้ง 5 ประการ ของโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. เป็นคุณธรรมพื้นฐานที่ทุกคนควรมีเพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต ประกอบกับโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซว ได้ผ่านเกณฑ์การพิจารณาระดับคุณภาพโรงเรียนคุณธรรม สพฐ. ระดับ 4 ดาว ประจำปี 2565 ด้วยนั้น การผลิต “ นวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี ” จึงถือว่าเป็นอีกบทบาทและหน้าที่ของโรงเรียนคุณธรรม สพฐ.ระดับ 4 ดาว ที่ต้องมีนวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี โดยข้าพเจ้าได้ดำเนินการวางแผนงานการผลิต “ นวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี ” โดยการ SWOT analysis วิเคราะห์ถึงสภาพปัญหา จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาสและอุปสรรค เกี่ยวกับคุณธรรม จริยธรรม ในโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซว ร่วมกับคณะครู บุคลากรทางการศึกษา คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยให้ความสำคัญกับทุกความคิดเห็นและข้อเสนอแนะในการร่วมกันแก้ไขปัญหา โดยพบว่า จากกาววิเคราะห์สภาพปัญหานักเรียนพบปัญหา ดังนี้ 1) นักเรียนส่วนมากยังขาดความพอเพียงในการใช้จ่ายเงิน ยังใช้เงินในการซื้อขนมหรือของเล่นที่ไม่เป็นประโยชน์ ยังไม่รู้วิธีการบริหารจัดการค่าใช้จ่ายของตนเองที่ถูกต้อง ทางโรงเรียนจึงได้คิดให้มีโครงการ “ หนูน้อยนักออม”ขึ้น เพื่อให้นักเรียนรู้จักวิธีการออมเงินที่ถูกต้อง โดยได้ทำภาคีเครือข่ายการออมเงินกับทางธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) สาขาอำเภอศรีณรงค์ 2) นักเรียนยังขาดความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับความหมายของคำว่า กตัญญู คือ การรู้คุณ และการระลึกถึงคุณของผู้มีพระคุณ พระคุณของพ่อ แม่ ครูอาจารย์ หรือผู้มีพระคุณที่คอยช่วยเหลือ เนื่องจากเทคโนโลยีและการสื่อสารต่าง ๆ ที่รวดเร็ว การเสพข้อมูลข่าวสารที่ไม่ใช่ความจริง การติดเกม การติดยาเสพติด สื่อไม่ดีต่าง ๆ ส่งผลให้นักเรียนมีพฤติกรรมที่ก้าวร้าว ขาดการคิดวิเคราะห์ ทางโรงเรียนจึงได้จัดทำโครงการ “ เด็กไทยหัวใจกตัญญู ” เพื่อปลูกฝังให้นักเรียนได้รู้จักพระคุณของพ่อ แม่ ครูอาจารย์ และผู้ที่มีพระคุณต่อตนเอง 3) ความซื่อสัตย์สุจริตของนักเรียน โดยทางคณะครู ชุมชน มีความต้องการที่จะปลูกฝังความซื่อสัตย์สุจริตให้เกิดขึ้นในตัวนักเรียนผ่านโครงการ “ โรงเรียนสุจริต ” ซึ่งประกอบด้วยคุณลักษณะ 5 ประการ ดังนี้ ทักษะกระบวนการคิด มีวินัย ซื่อสัตย์สุจริต อยู่อย่างพอเพียง และ จิตสาธารณะ 4) ต้องการปลูกฝังความรับผิดชอบให้เกิดขึ้นกับนักเรียน อาทิ รับผิดชอบต่องานที่ตนเองได้รับมอบหมาย การบ้าน เวรประจำวัน หน้าที่ที่ได้รับมอบหมายจากครู ผู้ปกครอง เป็นเด็กที่มีความรับผิดชอบในสิ่งที่ตนเองได้กระทำลงไป กล้าที่จะยอมรับข้อผิดพลาดและนำมาปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น 5) ต้องการที่จะปลูกฝังคุณธรรมความดีให้เกิดขึ้นในจิตใจของนักเรียนทุกคนผ่านกระบวนการจัดการเรียนการสอน กิจกรรมต่าง ๆ ที่ทางโรงเรียนได้จัดขึ้น มีธรรมะในจิตใจ รักษาศีล 5 ให้เป็นปกติ เป็นพลเมืองที่ดีของสังคมและประเทศชาติ

จากประเด็นปัญหาที่ได้จากการวิเคราะห์และสังเคราะห์ร่วมกันของทุกฝ่าย ข้าพเจ้าจึงได้จัดทำนวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี โดยให้ชื่อนวัตกรรมว่า “ วงล้อสู่ฝัน สร้างสรรค์เด็กดี ” โดยปรากฏอยู่ในแผนปฏิบัติการของโรงเรียน ประจำปีการศึกษา 2566 จำนวน 5 โครงการ ดังนี้ 1) โครงการหนูน้อยนักออม 2) โครงการเด็กไทยหัวใจกตัญญู 3) โครงการโรงเรียนสุจริต 4) โครงการเด็กดีต้องมีความรับผิดชอบ และ 5) โครงการธรรมะนำใจอยู่ใน ศีล 5 โดยมุ่งหวังสร้างนวัตกรรมเพื่อทำให้โรงเรียนได้บรรลุถึงเป้าหมายในการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม ให้เกิดขึ้นในนักเรียน ครู บุคลากรทางการศึกษาและชุมชนต่อไป

2. จุดประสงค์และเป้าหมายของผลงานนวัตกรรม

วัตถุประสงค์

2.1 เพื่อปลูกฝังให้นักเรียนมีนิสัยรักการออม รู้จักใช้เงินอย่างประหยัดและรู้คุณค่าของเงิน

2.2 เพื่อปลูกฝังความกตัญญูกตเวทีให้เกิดขึ้นในจิตใจของนักเรียน รู้จักระลึกถึงคุณของผู้มีพระคุณและตอบแทนบุญคุณท่านด้วยความเต็มใจ

2.3 เพื่อปลูกฝังให้นักเรียนมีความซื่อสัตย์สุจริต ไม่ทุจริตคดโกงทั้งทางตรงและทางอ้อม รู้จักหน้าที่ของตนเอง

2.4 เพื่อปลูกฝังความรับผิดชอบให้เกิดขึ้นกับนักเรียน มีความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น และมีความรับผิดชอบต่อสังคมและประเทศชาติ

2.5 เพื่อปลูกฝังธรรมะให้เกิดขึ้นในจิตใจของนักเรียน นักเรียนรู้จัก ศีล 5 ปฏิบัติตนอยู่ใน ศีล 5 อย่างปกติ

เป้าหมายของผลงานนวัตกรรม

เป้าหมายเชิงปริมาณ

- นักเรียนโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซว มีนิสัยรักการออม รู้จักใช้เงินอย่างประหยัดและรู้คุณค่าของเงิน ร้อยละ 100

- นักเรียนโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซวมีความกตัญญูกตเวที รู้จักระลึกถึงคุณของผู้มีพระคุณและตอบแทนบุญคุณท่านด้วยความเต็มใจ ร้อยละ 100

- นักเรียนโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซว มีความซื่อสัตย์สุจริต ไม่ทุจริตคดโกงทั้งทางตรงและทางอ้อม รู้จักหน้าที่ของตนเอง ร้อยละ 100

- นักเรียนโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซว มีความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น และมีความรับผิดชอบต่อสังคมและประเทศชาติ ร้อยละ 100

- นักเรียนโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซว รู้จักศีล 5 และปฏิบัติตนอยู่ใน ศีล 5 อย่างปกติ ร้อยละ 100

เป้าหมายเชิงคุณภาพ

นักเรียนโรงเรียนบ้านฉลีกหนองมะแซวทุกคน มีนิสัยรักการออม รู้จักใช้เงินอย่างประหยัดและรู้คุณค่าของเงิน มีความกตัญญูกตเวที รู้จักระลึกถึงคุณของผู้มีพระคุณและตอบแทนบุญคุณท่านด้วยความเต็มใจ มีความซื่อสัตย์สุจริต ไม่ทุจริตคดโกงทั้งทางตรงและทางอ้อม รู้จักหน้าที่ของ มีความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น และมีความรับผิดชอบต่อสังคมและประเทศชาติรู้จักศีล 5 ปฏิบัติตนอยู่ในศีล 5 อย่างปกติ

เว็บน่าสนใจ