1. ความสำคัญ
- การพัฒนาทักษะสมอง EF (Executive Functions) เป็นรากฐานสำคัญของการเรียนรู้ในระยะยาว
- เด็กปฐมวัยเป็นช่วงวัยทองของการพัฒนาทางสมอง โดยเฉพาะทักษะ EF เช่น การจดจ่อใส่ใจ การยั้งคิดไตร่ตรอง ความจำใช้งาน
- เด็กบางคนยังขาดความสามารถด้าน EF ซึ่งส่งผลต่อพฤติกรรม การควบคุมอารมณ์ และการแก้ปัญหา
จึงต้องมีแนวทางการจัดประสบการณ์ที่ตอบสนอง EF อย่างเหมาะสม โดยเฉพาะการเรียนรู้ผ่านการลงมือทำ (Active Learning) และการตั้งคำถามที่กระตุ้นการคิด (RCA)
2. กระบวนการดำเนินงาน (อิงแนวทาง PAOR)
P Plan (การวางแผน)
- ศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับ EF และพฤติกรรมของเด็ก
- สำรวจสภาพปัญหา ความต้องการของผู้เรียน
- ออกแบบกิจกรรม Active Learning ที่เสริม EF และสอดคล้องกับช่วงวัย
- กำหนดแนวคำถามตามหลัก RCA:
Reflect: สะท้อนสิ่งที่ทำหรือประสบ
Connect: เชื่อมโยงกับประสบการณ์เดิม
Apply: นำความรู้ไปประยุกต์ใช้
A Action (การลงมือปฏิบัติ)
- ดำเนินกิจกรรมให้เด็กเรียนรู้ผ่านการเล่น การทดลอง และการแก้ปัญหา
- ครูใช้คำถาม RCA ตลอดกระบวนการเรียนรู้
- เด็กได้คิด วิเคราะห์ ลงมือทำจริง และแสดงออกอย่างหลากหลาย
- มีการจัดมุมเรียนรู้ มุมกิจกรรมเสรี และกิจกรรมกลุ่มย่อย
O Observation (การสังเกต)
- ครูสังเกตพฤติกรรมเด็กแบบใกล้ชิด ทั้งในระหว่างและหลังทำกิจกรรม
- บันทึกพฤติกรรมเด่นและความเปลี่ยนแปลงของเด็กในแต่ละด้านของ EF
- ใช้เครื่องมือสังเกต เช่น แบบประเมินพฤติกรรม EF, Check List
R Reflection (การสะท้อนผล)
- สะท้อนผลร่วมกันระหว่างครู ผู้ปกครอง และนักเรียน
- วิเคราะห์ผลลัพธ์ของกิจกรรม และพัฒนาการของเด็ก
- นำผลการสังเกตมาพัฒนาแผนกิจกรรมในครั้งต่อไป
- จัดทำแฟ้มสะสมงานเพื่อใช้เป็นหลักฐานการเรียนรู้ของเด็กอย่างต่อเนื่อง
3. ปัจจัยแห่งความสำเร็จ
- การออกแบบกิจกรรมที่เน้น Active Learning: เด็กได้ลงมือทำจริง สนุก และเกิดการเรียนรู้อย่างมีความหมาย
- เทคนิคตั้งคำถาม RCA: ช่วยกระตุ้นกระบวนการคิด วิเคราะห์ และการประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง
- การสังเกตและสะท้อนผลอย่างต่อเนื่อง: ทำให้สามารถปรับกิจกรรมให้เหมาะสมกับเด็กแต่ละคน
- การมีส่วนร่วมของผู้ปกครอง: สร้างความต่อเนื่องในการพัฒนา EF ที่บ้านและที่โรงเรียน
- การทำงานร่วมกันของครูและทีมงาน: ส่งผลให้เกิดการพัฒนาวิชาชีพ และคุณภาพกิจกรรม
- การเก็บแฟ้มสะสมงานและหลักฐานเชิงประจักษ์: ทำให้สามารถติดตามความก้าวหน้าและการเติบโตของเด็กอย่างมีระบบ