เรียนรู้วัฒนธรรมไทยด้วยโครงงานสารคดี..วิจัยในชั้นเรียนชิ้นดีต่อยอดสู่ออนไลน์

บทนำ
           การส่งเสริมอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทย  สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา  เป็นนโยบาย
สำคัญยิ่งอีกประการหนึ่งของการจัดการศึกษามาทุกยุคทุกสมัย ถูกบรรจุไว้ในหลักสูตรทุกหลัก
สูตรให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และเสริมสร้างศิลปวัฒนธรรมไทยของประเทศ..
          ผมรับผิดชอบสอนวิชาประวัติสังคมและวัฒนธรรมไทย  เป็นวิชาเลือกที่เราเปิดสอนให้
กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย  มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้ศึกษาศิลปวัฒนธรรมในเรื่อง รากฐาน
เอกลักษณ์ พัฒนาการและแนวโน้ม  ให้ผู้เรียนมีความเข้าใจสังคมและวัฒนธรรม  เห็นคุณค่าใน
มรดกทางวัฒนธรรม  ภูมิใจในเอกลักษณ์ของชาติ  และมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย

          เพื่อให้บรรลุถึงเป้าหมายของหลักสูตรและคำอธิบายรายวิชา ผมเองมีความสนใจการสอน
แบบโครงงาน  เพราะเป็นการสอนที่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนปฏิบัติการเรียนด้วยตนเอง  โดยยึดหลักการ
ว่า  การเรียนรู้ที่ดีนั้นเกิดจากการกระทำของตัวผู้เรียนเอง  และโครงงานที่ผมคิดว่ามีความเหมาะ
สมต่อการเรียนวิชาประวัติสังคมและวัฒนธรรมไทยน่าจะเป็น โครงงานเกี่ยวกับการเขียนสารคดี
เพราะเป็นการเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้รู้จักค้นคว้า  เรียบเรียงเรืองราวออกมาเป็นข้อเขียน เกิดการ
เชื่อมโยงความรู้ใหม่อย่างเป็นระบบ

 วัตถุประสงค์ในการดำเนินงาน
        ผมตั้งวัตถุประสงค์ไว้สองข้อ คือ พัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย  และ
พัฒนาให้ผู้เรียนเห็นคุณค่าของวัฒนธรรมไทย

 แนวคิดที่เกี่ยวข้อง
         เพื่อให้บรรลุถึงจุดประสงค์ของหลักสูตรและคำอธิบายรายวิชา  ทำให้ผมต้องหาวิธีการ
เรียนการสอนนำพาเด็กไปให้ถึงฝั่ง  เมื่อเข้าไปตรวจสอบแนวคิดเกี่ยวกับการสอนเพื่อการอนุรักษ์
และสืบสานวัฒนธรรมไทย  พบว่า มีผู้เขียนถึงและนำเสนอไว้มากมาย พอสรุปได้ว่า
         1. โรงเรียนมีหน้าที่และบทบาทให้ความรู้ ความสำคัญของศิลปวัฒนธรรม  เพื่อให้ตระหนัก
ในคุณค่า  เกิดเจตคติร่วมกันรับผิดชอบในฐานะเป็นสมบัติของทุกคนในสังคม
         2. ปรับปรุงการเรียนการสอน กิจกรรมนักเรียนและโรงเรียนให้นักเรียนมีโอกาสร่วมปฏิบัติ
เชิงอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม
         3. จัดสถานการณ์ให้นักเรียนได้ศึกษา ค้นคว้า วิเคราะห์ ศิลปวัฒนธรรม เพื่อให้เกิดความภูมิใจ
ในมรดกทางความคิดการสร้างสรรค์  สามารถนำไปสืบทอดและพัฒนาได้
         4. โรงเรียนควรมีบทบาทปลูกฝังความรัก ความหวงแหนในคุณค่าและเอกลักษณ์ของศิลปะ
วัฒนธรรมไทย
         5. สร้างและประสานเครือข่ายทางศิลปวัฒนธรรมกับองค์กรภายนอกโรงเรียน     

การดำเนินงาน
         การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเริ่มด้วย  สนทนาซักถามผู้เรียนเกี่ยวกับพื้นฐานและประสบการณ์
การเรียนรู้ทางด้านวัฒนธรรม  ความสนใจของนักเรียนที่มีต่อการศึกษาวัฒนธรรมในด้านต่าง ๆ  การรวบ
รวมความรู้เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย  วิธีการรวบรวมข้อมูล
        กระตุ้นให้นักเรียนสนใจศึกษาสารคดีวัฒนธรรมจากรายการโทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ หนังสือสารคดี
ต่าง ๆ
        ครูบรรยายถึงแนวทางการเรียนสารคดีเกี่ยวกับวัฒนธรรมไทย  แบ่งกลุ่มให้นักเรียนจัดทำหนังสือ
สารคดีวัฒนธรรม  อย่างเป็นกระบวนการ  เช่น จัดตั้งคณะทำงาน  เลือกบรรณาธิการ  กำหนดรูปแบบใน
การจัดทำหนังสือ  เนื้อหาของหนังสือสารคดี  โดยมีครูผู้สอนให้คำปรึกษากับนักเรียนอย่างใกล้ชิด  มี
ระยะเวลาในการดำเนินงาน 1 เดือน
        หลังจากนั้นนำหนังสือสารคดีมานำเสนอต่อชั้นเรียน  ครูและนักเรียนร่วมกันประเมินผล สรุปองค์
ความรู้ที่เกิดจากการเรียนรู้

ผลการดำเนินงาน
        การวิจัยครั้งนั้น ผมใช้กลุ่มตัวอย่างจำนวน 42 ตัวอย่าง  สอบถามความคิดเห็นของกลุ่มตัวอย่าง
พบว่า  สามารถก่อให้เกิดการเรียนรู้ด้วยตนเองของนักเรียน  ด้วยกระบวนการทำงานร่วมกัน ส่งเสริมให้
ผู้เรียนได้มีความรู้ความเข้าใจวัฒนธรรมของชาติและท้องถิ่น  เกิดการเรียนรู้แบบบูรณาการร่วมกับวิชา
อื่น เช่น ภาษาไทย ศิลปศึกษา นิเทศศาสตร์ เป็นต้น

สืบสานการพัฒนา
            เมื่อเทคโนโลยีทางการศึกษาและการสื่อสารมีความเจริญก้าวหน้า  วิทยาการเว็บบล็อก
เป็นที่รู้จักของบุคคลโดยทั่วไป  ในห้วงเวลาดังกล่าวผมได้แนะนำให้นักเรียนรู้จักการเขียนบล็อก
นำความรู้จากแหล่งวิทยาการภายในชุมชน มาถ่ายทอดสู่สายตาด้วยระบบออนไลน์  จากข้อมูล
ที่ได้จากการศึกษา  เป็นงานเขียนที่ไร้พรหมแดน...