เมื่อ 10 ปีก่อน ในเดือนตุลาคม 2004 ทีมสำรวจวิจัยอินโดนีเซีย-ออสเตรเลีย นำโดยศาสตราจารย์ ราเดน โซโจโน และ ดร.ไมค์ มอร์วูด เดินทางไปสำรวจทางโบราณคดีที่ถ้ำแห่งหนึ่ง บนเกาะฟลอเรส ประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งมีร่องรอยการใช้ชีวิตอยู่ของมนุษย์ยุคโบราณเมื่อ 10,000 ปีที่แล้ว แต่เมื่อตัดสินใจขุดลึกลงไปจากหลุมสำรวจเดิม ทีมสำรวจดังกล่าวกับพบซากโครงกระดูกปริศนา อายุเก่าแก่กว่าร่องรอยเดิมมาก

ศาสตราจารย์ ริชาร์ด โรเบิร์ตส์ หนึ่งในนักวิชาการที่อยู่ในทีมศึกษาวิจัยดังกล่าวกล่าวอ้างในเวลาต่อมาว่า สิ่งที่พวกเขาพบคือหลักฐานที่พลิกโฉมหน้าทฤษฎีว่าด้วยวิวัฒนาการของมนุษย์ไปโดยสิ้นเชิง

การขุดค้นในถ้ำ "เลียง บูอา" บนเกาะฟลอเรส นั้นเดิมทีไม่ได้มีเจตนาค้นหามนุษย์สปีชีส์ใหม่ แต่ต้องการค้นหารากเหง้าของชนเผ่าอะบอริจินส์ในออสเตรเลีย อย่างไรก็ตาม เมื่อทีมขุดลึกลงไปจากพื้นผิวถ้ำราว 6 เมตร ก็พบกับกระโหลกศีรษะประหลาดที่มีขนาดเท่ากับขนาดของกระโหลกศีรษะเด็ก เมื่อขยายการขุดค้นต่อไป ก็พบชิ้นส่วนของโครงกระดูกอีกหลายชิ้น ที่แสดงให้เห็นถึงซากโครงกระดูกของมนุษย์ขนาดเล็กผิดไปจากที่เคยค้นพบกันมา

เมื่อตรวจสอบวิเคราะห์พบว่า โครงกระดูกดังกล่าวอายุเก่าแก่ราว 20,000 ปี เป็นของมนุษย์เพศหญิง สูงเพียงแค่ 1 เมตร สมองของหล่อนมีขนาดเท่ากับสมองของลิงชิมแปนซี แต่มีหลักฐานบ่งชี้ให้เห็นว่า มนุษย์ในกลุ่มนี้ใช้เครื่องมือหินเป็น

ทีมสำรวจวิจัยศึกษาแล้วเชื่อว่า นี่คือมนุษย์สายพันธุ์ใหม่ที่แตกต่างออกไปจากเดิม พวกเขาตั้งชื่อสายพันธุ์นี้ไว้ว่า โฮโม ฟลอเรเซียนซิส และด้วยขนาดที่เล็กมากจนคล้ายคลึงกับมนุษย์ในจินตนาการ ทำให้หลายคนเลือกที่จะเรียกอย่างง่ายว่า "มนุษย์ฮ็อบบิท"

ศาสตราจารย์โรเบิร์ตส์ชี้ว่า เมื่อเป็นมนุษย์สปีชีส์ใหม่ ก็แสดงให้เห็นว่าทฤษฎีที่เชื่อถือกันมานานว่าด้วยสายธารวิวัฒนาการของมนุษย์ หรือลีเนียร์ โมเดล ที่บอกว่ามนุษย์วิวัฒนาการจากสัตว์ในกลุ่มลิงใหญ่ (เอพ) ที่ใช้ข้อนิ้วยันพื้น เพื่อการทรงตัวระหว่างการเดิน จนค่อยๆ ยืนสองขาและวิวัฒน์มาเป็นมนุษย์ในปัจจุบันคงใช้การไม่ได้แล้ว

เพราะ "มนุษย์ฮ็อบบิท" แสดงให้เห็นว่า มีมนุษย์หลายสายพันธุ์เกิดขึ้นและดำรงอยู่ในห้วงเวลาเดียวกัน เพียงแต่แตกต่างสถานที่กันเท่านั้นเอง

ข้อเท็จจริงที่น่าตื่นเต้นยิ่งกว่าก็คือ แม้เวลาจะล่วงเลยมาถึง 10 ปี หลายๆ อย่างที่เกี่ยวข้องมนุษย์ฮ็อบบิทนี้ยังมีน้อยมาก อาทิ ทำไมมนุษย์ฮ็อบบิทถึงได้มาอยู่บนเกาะฟลอเรส ทั้งๆ ที่ดูจากสภาพภูมิศาสตร์แล้ว หมู่เกาะที่ทอดตัวเป็นแนวยาวนี้ ไม่น่าจะมีส่วนใดส่วนหนึ่งติดต่อหรือเคยติดต่อกับแผ่นดินใหญ่เอเชียแต่อย่างใด? หรือคนพวกนี้มีความสามารถในการต่อเรือและแล่นเรือ? ทำไมถึงพบกระโหลกเพียงแค่กระโหลกเดียวที่เหลือพลัดหลงไปอยู่ที่ไหน?

นักบรรพชีวินวิทยาส่วนหนึ่งเชื่อว่า มนุษย์ฮ็อบบิท น่าจะวิวัฒนาการมาจากมนุษย์ยุคแรกที่เรียกกันว่า โฮโม อีเรคตัส ซึ่งเดินทางถึงเกาะแห่งนี้เมื่อราว 1 ล้านปีก่อน แต่สภาพแวดล้อมบนเกาะที่อาหารน้อย ค่อยๆ ทำให้มนุษย์กลุ่มนี้วิวัฒนาการเล็กลงเพื่ออยู่รอดในสภาพทรัพยากรจำกัดได้

บางกลุ่มเชื่อว่า ต้นกำเนิดมาจากกลุ่มมนุษย์ที่เหมือนลิงใหญ่ ซึ่งเดินทางออกจากทวีปแอฟริกาเมื่อ 2 ล้านปีก่อน กลุ่มที่ไม่เชื่อว่าเป็นสายพันธุ์ใหม่ชี้ว่า นี่น่าจะเป็นซากโครงกระดูกของมนุษย์ยุคใหม่ (โฮโม ซาเปียน) นี่แหละ เพียงแต่เจ็บป่วยอย่างหนักเท่านั้นทำให้ขนาดเล็กลงแค่นั้น

เรื่องราวของ "มนุษย์ฮ็อบบิท" จึงยังมีอะไรๆ ให้สำรวจศึกษาและค้นหาอีกมากนัก นอกเหนือจากนั้น ศาสตราจารย์โรเบิร์ตส์ยังระบุด้วยว่า ถ้าเป็นสปีชีส์ใหม่จริงๆ

ก็อาจหมายถึงยังมีมนุษย์อีกหลายสปีชีส์ที่รอคอยการค้นพบอยู่ในอนาคต


--------------------------------------------------------------------------------
ขอบคุณที่มา มติชนรายวัน
วันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2557 ปีที่ 37 ฉบับที่ 13380